woensdag 30 september 2015

213. COLUMN DE DOOD, OVERLEDEN KAT NUMMER ZES, OLLIE, BALLADE VAN DE DOOD, FILOSOOF KARL POPPER, KONDEN MENSEN MAAR SPINNEN, NOOIT MEER LEVEN, ALTIJD DOOD, PRIVÉ: Doordenken over de dood

ONDERWERPEN: DOORDENKEN OVER DE DOOD - OVERLEDEN POES 

 

Meet Joe Black en Ballade van de Dood

In de sentimentele doch mooie film “Meet Joe Black” komt de Dood in de persoon van Brad Pitt op bezoek bij de door Anthony Hopkins gespeelde mediatycoon Bill Parish om hem te vertellen dat zijn tijd gekomen is. Menig vrouw zou ervoor tekenen, of zelfs zelfmoord overwegen, om zo heen te gaan.
Een interessant gegeven al geloof ik er helemaal niets van dat de dood in welke gedaante dan ook zich aan je zal komen manifesteren als het moment daar is. En mocht dat toch zo zijn dan kun je altijd nog proberen om de dood op te sluiten in een glazen kooi zoals gebeurt in de briljante “Ballade van de Dood” (1983 - Koos Meinderts en Harrie Jekkers, zie onderaan): “De Dood komt je halen, de Dood raakt je aan, dus de Dood moet in levende lijve bestaan!”
 

Willekeur boven logica

Of de dood verschenen is aan onze lieve oudste poes Ollie weet ik niet, maar wat ik wel weet is dat de dood haar te pakken heeft. Precies een week geleden hebben we haar op de respectabele leeftijd van zeventien jaar moeten laten inslapen.
Lange tijd dacht ik dat Ollie ouder dan twintig zou worden omdat ze altijd kerngezond was en nog een prachtige vacht had. Maar het geeft eens te meer aan dat de dood meer draait om willekeur dan om logica. Het enige logische aan de dood is dat we er geen van allen aan ontkomen.
 

Filosoof Karl Popper

Ik vraag me af of filosoof Karl Popper (1902-1994) bereid zou zijn geweest om in elk geval wel de dood als wetenschappelijk feit te accepteren als uitzondering op zijn falsifieerbaarheidsbeginsel₁: elke wetenschappelijke theorie is gedoemd een hypothese te blijven zo lang als die niet wordt weerlegd.
Of zou Popper ook bij de dood hebben geredeneerd dat het er weliswaar sterk op lijkt dat we allemaal vroeg of laat doodgaan, maar dat dat nog niet wil zeggen dat je kunt uitsluiten dat zich op een dag een levend wezen meldt dat niet/nooit blijkt dood te gaan. Interessante gedachte, want hoe stel je in godsnaam vast dat iemand nooit doodgaat? Dat klinkt een beetje als een soort paradox.
 

Een stuk emotioneler

Het blijft onwerkelijk om een vredige, ogenschijnlijk slapende poes te begraven met de wetenschap dat je die nooit ofte nimmer meer zult zien. Met tranen in mijn ogen schepte ik de aarde op de nog steeds mooie rood, wit, zwart en grijs gestreepte (Cyperse) vacht van Ollie.
Opvallend was dat mijn dochter van twaalf een stuk emotioneler was dan een paar jaar geleden met de dood van poezen Cheet en Ly (zie columns 72 en 109). Niet dat ze een voorkeur had voor Ollie, maar blijkbaar is ze op een leeftijd gekomen waarop ze door de door haar lichaam gierende hormonen gevoeliger reageert en bovendien waarschijnlijk meer dan ooit beseft wat doodgaan precies betekent.
Ik was in elk geval blij met mijn dochters reactie aangezien ik anders het gevoel zou hebben gehad de enige met emoties te zijn. Haar oudste (bij het inslapen) en jongste broer (bij het begraven) waren er weliswaar bij, maar echt veel steun hadden we er niet aan. Mijn oudste zoon had vroeger wel wat met onze katten maar is nu met andere zaken bezig en mijn jongste zoon lijkt weliswaar veel op mij maar nou net niet op het gebied van de liefde voor dieren.
Mijn dochter zal zich er wel wat bij kunnen voorstellen hoe belangrijk onze katten voor mij zijn. Zeker kwantitatief gezien durf ik gerust te stellen dat ik na mijn kinderen de meeste liefde van mijn katten ervaar. Mijn katten zijn tenslotte - in tegenstelling tot mijn kinderen (co-ouder) - altijd bij mij en dus mag je concluderen dat zij mij tijdens al mijn ups en downs en donkerste en eenzaamste uurtjes hebben meegemaakt én getroost. 
 

Pure ongecompliceerde liefde

Het mooie is dat katten op één punt net mensen zijn: ook zij hebben regelmatig aandacht en liefde nodig en op zulke momenten komen ze gewoon naar je toe. Zoals Ollie ook regelmatig deed. Pure ongecompliceerde liefde noem ik dat: lekker relaxed bij elkaar liggen en genieten van elkaars gezelschap.
Hierbij zie ik het grootste verschil tussen de omgang van mensen onderling en de omgang van mensen met dieren - het niet met elkaar kunnen praten - als een groot pluspunt. Want alhoewel ik regelmatig tegen mijn katten praat, besef ik maar al te goed dat als ze op een dag opeens tegen me terug zouden gaan praten, de lol er wel eens snel vanaf zou kunnen zijn. Vooral door het risico op o zo menselijke factoren als geklaag, gezeur, gelieg, discussies, irritaties etc. Misschien een cynische uitspraak, maar als mensen niet zouden kunnen praten zou mij dat in elk geval een hoop ergernis schelen. Op die paar keer na dat een kat wel eens in huis had geplast en ik niet blij was, ben ik altijd lief tegen mijn katten (geweest) en nooit boos en dat is altijd geheel wederzijds (geweest). En vind maar eens een mens waarmee je hetzelfde bereikt! 
 

Spinnen

Nee, katten moeten vooral niets overnemen van de mens. Andersom lijkt het mij echter geweldig als de mens de voor katten unieke en in mijn ogen misschien wel mooiste eigenschap in het dierenrijk zou hebben: spinnen.
Mijn God, stel je eens voor dat mensen konden spinnen zoals Ollie dat zo goed kon. Wat zou dat fijn zijn zeg. Dan weet je voortaan meteen wanneer iemand een goed gevoel bij je heeft en wanneer niet en kunnen alle toneelstukjes en politieke spelletjes achterwege worden gelaten. Al vrees ik dat de mens in dat geval wel weer een methode zal verzinnen om ook tegenover iemand te kunnen spinnen die ze haten.
 

Doordenken over de dood: That was All Folks!

Nooit meer leven, altijd dood. Net als “oneindig” is “nooit” een niet te bevatten begrip. Ja, “de dood geeft stof tot nadenken… en we denken liever niet” (Harrie Jekkers). Dat laatste geldt echter niet voor mij. Ik weet nog dat ik als kind in bed regelmatig lag te denken aan het idee dat je op een dag dood bent en dat dat het dan was. Dat ik dit deed, kwam door mijn vader die mij als overtuigd atheïst - en ironisch maar waar juist daarom een duidelijke angst voor de dood kende - altijd voorhield dat er na de dood verder helemaal niets meer was.
Het steeds maar doordenken over de dood was een hele vreemde gewaarwording, aangezien ik mijn hersenen kon pijnigen wat ik wilde maar ik daarmee toch nooit het punt zou bereiken waarop het idee dat ik na mijn dood nooit meer zou leven opeens wel te bevatten was.
Okay, dus als ik het goed begrijp zal ik na mijn dood tot in den eeuwigheid gewoon NOOIT meer leven. Sorry mate, but That was All Folks! Hope you’ve enjoyed it! Geen wonder dat de mens religie heeft uitgevonden. Moeten wij ons er anders dan maar als makke lammetjes bij neerleggen dat alles ophoudt met de dood? No Way!
 

Stan en Ollie, Cheet en Ly en Dagobert en Simba

Tijdens het graven van Ollie’s graf moest ik goed uitkijken dat ik niet per ongeluk op een van de vorige vijf graven stuitte. Van mijn overleden katten op dit adres is Ollie inmiddels al nummer zes. Na zusje Stan, poezen Cheet en Ly en katers Dagobert en Simba.₂ Ik hoop maar dat ik nu voorlopig even niet meer hoef te graven. Onze overgebleven katten zijn zeven (Dony) en ruim één jaar oud (Tijgertje en Bazinga).  
 

Het leven vergeet velen, de dood geen een

Ondanks dat je net als Woody Allen mooi zou kunnen redeneren dat de dood niet bestaat omdat de dood een toestand van niet-bestaan is en wat niet is niet bestaat, kan ik net als ieder mens niet om de dood heen: “Het leven vergeet velen. De dood geen een.” Een mooi citaat van de Duitse schrijver en dichter Hans-Hermann Kersten (1928-1986) die ironisch genoeg zelf het zekere voor het onzekere nam en zelfmoord pleegde.
Ja, ook ik weet dat de dood bij het leven hoort en niemand het eeuwige leven heeft et cetera, maar geen enkel cliché houdt mij af van het vreemde, onwerkelijke, niet te bevatten gevoel dat ik echt nooit ofte nimmer een overleden dierbare meer zal terugzien.
En dat is toch wel een hele treurige gedachte.

Ik zou er haast gelovig van worden. 
 
 

Tonko

Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.

 

₁ Pikant detail over het falsificationisme van Karl Popper is dat het ernaar uitziet dat de beroemdste wetenschapsfilosoof van de eenentwintigste eeuw zijn theorie niet zozeer zelf heeft bedacht als wel dat hij deze heeft gebaseerd op gegevens van een van zijn leermeesters, de in 1943 in Auschwitz omgekomen joods Duitse filosoof en psycholoog Otto Selz.
₂ Anders dan de namen doen vermoeden omdat ze ooit waren aangeboden als katertjes, waren Stan en Ollie zusjes (vernoemd naar Stan Laurel en Oliver Hardy, de dikke en de dunne). Stan overleed dramatisch in 2003 op vierjarige leeftijd per ongeluk in de droogtrommel. Mijn toenmalige vrouw had de droogtrommel even uit- en later weer aangezet zonder erin te kijken of er misschien ondertussen een kat in was gekropen. Simba en Dagobert overleden allebei in 2009 op eenjarige leeftijd door vergiftiging (vermoedelijk rattengif). Cheet en Ly overleden respectievelijk in februari en december 2013 op vijftien en zestienjarige leeftijd door ouderdom. Net als bij Ollie waren ze op en moesten we ze in laten slapen.
 
Ollie (foto: Tonko)
    
 
 
"Ballade van de Dood"
Klein Orkest: "Roltrap naar de Maan"(1985)
Koos Meinderts en Harrie Jekkers
Bron: YouTube
Briljant! 

dinsdag 22 september 2015

212. COLUMN VOLKERT VAN DER GRAAF, BRANDPUNT REPORTER (KRO/NCRV), MOORDENAAR PIM FORTUYN, GEEN NIEUWS ALS NIEUWS BRENGEN, ACTUALITEIT: "Als je niets interessants te melden hebt, zeg dan niets

VOLKERT VAN DER GRAAF - BRANDPUNT REPORTER (KRO/NCRV)

 

Moordenaar Pim Fortuyn

“Hoe de moordenaar van Pim Fortuyn gewoon zijn eigen gang gaat. Hij is een van de meest besproken misdadigers van dit land, Volkert van der Graaf. Vorig jaar kwam hij voorwaardelijk vrij na een gevangenisstraf van twaalf jaar voor de moord op Pim Fortuyn. Vanavond onthullen we hoe Van der Graaf de voorwaarden voor zijn proeftijd doelbewust overtrad. Met verborgen camera en microfoon. Een zwaar middel, zeker, maar wij vinden het maatschappelijk belang van wat u zo gaat zien zwaarder wegen.”

Met deze woorden begon het onderzoeksjournalistieke programma Brandpunt Reporter afgelopen zondag. De uitzending veroorzaakte de nodige ophef en terecht want mijn God, wat was het spectaculair.
 

City-Pier-City-loop

Dankzij KRO/NCRV en hun infiltrant weet ik nu toch even mooi dat: Volkert niet meewerkt met de reclassering; hij überhaupt niet wil werken; zijn vriendin en dochter in Hardewijk wonen maar hij zelf een zelfstandige woonruimte heeft in Apeldoorn waardoor hij recht heeft op een bijstandsuitkering; het UWV en de reclassering geen dwangmiddelen hebben om hem aan het werk te krijgen; hij gratis kan procederen; hij samen met zijn advocaat stiekem een afspraak had gemaakt met een paparazzifotograaf om één foto van hem te publiceren in de Telegraaf (zodat de druk er vanaf is); hij “undercover” heeft meegedaan aan de City-Pier-City-loop in Den Haag waar hij - last but not least - een tijd liep van één uur achtendertig minuten en zestien seconden.
Stiekem hoopte ik dat aan dit sensationele rijtje nog het nieuwsfeitje zou worden toegevoegd dat Volkert als heuse toyboy een geheime affaire bleek te hebben gehad met ex-burgemeester van Maastricht Onno Hoes, maar dat was iets teveel van het goede gevraagd. 
 

Geert Wilders omleggen

Aha, nu begrijp ik waarom Brandpuntpresentator Sven Kockelmann mij en alle Nederlanders met een gewichtige stem toesprak en ons verzekerde dat het maatschappelijk belang van de uitzending zwaarder woog dan de misschien twijfelachtige keuze voor de methode van de verborgen camera: onze veiligheid is in het geding! Ze hebben in de persoon van Volkert van der Graaf niet alleen een gewetenloze moordenaar vrijgelaten, maar ook nog eens iemand die te pas en te onpas liegt en bedriegt. Mijn God, wie had dat gedacht?  
Je hoeft niet over veel voorstellingsvermogen te beschikken om te raden hoe deze reportage tot stand is gekomen. De redactieleden van Brandpunt zaten met elkaar te brainstormen over een idee voor een spectaculaire uitzending toen iemand opperde dat ze misschien de vrijgelaten moordenaar van Pim Fortuyn konden gaan volgen met een verborgen camera. Bij PowNews had deze methode bij Onno Hoes tenslotte ook spraakmakend nieuws opgeleverd. Stel je eens voor dat men op deze manier er achter zou komen dat Volkert plannen zou hebben om Geert Wilders om te leggen. Dat zou toch fantastisch zijn!
 

You win some, you lose some

Tot zover ben ik nog bereid de redactie te volgen. Waar je mij echter kwijtraakt, is het moment waarop de undercoveractie met verborgen camera is afgerond en je als redactie met elkaar teleurgesteld moet concluderen dat het eigenlijk geen noemenswaardige nieuwsfeitjes heeft opgeleverd. Ieder zichzelf respecterende onderzoeksjournalist zou in zo’n geval moeten denken van ach, you win some you, you lose some, volgende keer beter.
Maar ho eens even, moet de Brandpuntredactie hebben gedacht. Dat zou toch zonde zijn van onze inspanningen. Laten we gewoon de tactiek hanteren dat we dit nieuws brengen op een manier alsof het heel spectaculair is. We gooien er nog een paar “deskundigen” tegenaan en voilà je zult zien dat men het slikt als zoete koek.
 

Nobelprijs

Het mooie hieraan is dat het nog werkt ook. Zo greep de rechtse omroep WNL het nieuws met beide handen aan en trommelde journalist Mark Koster op die gaarne bereid was om te verklaren dat Volkert van der Graaf ons land altijd in de greep heeft gehouden en dat nog steeds doet en dat hij dit ”echt ongelofelijk, ongelofelijk onthullend nieuws” vond.
Persoonlijk vond ik het onthullender nieuws te vernemen dat Koster vroeger bij rekenles niet blijkt te hebben opgelet getuige zijn briljante opmerking dat het in Nederland weliswaar niet strafbaar is om - zoals Volkert - een uitkering te hebben en niet te werken (?) maar dat dat eigenlijk toch wel zou moeten (??). Als genie Koster in staat is om ons uit te leggen hoe je in een samenleving met meer werkzoekenden dan vacatures - afgezien nog van de vraag of deze twee op elkaar aansluiten - toch iedereen aan een baan helpt, heeft Nederland de volgende Nobelprijswinnaar voor de Economie én Wiskunde.
 

Stampertje

Geen nieuws als (spectaculair) nieuws brengen is ook een kunst. Alleen is het niet mijn manier van journalistiek bedrijven. Of om een variant te gebruiken van wat de vader van Stampertje uit de film Bambi ooit wijselijk tegen zijn zoon zei: “Als je niets interessants (in Bambi: leuks) te zeggen hebt, zeg dan niets.”


Tonko

Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.

 
 

woensdag 9 september 2015

211. COLUMN ZELFMOORD JOOST ZWAGERMAN, DE ZELFMOORDENAAR WIL NIET DOOD; HIJ WIL EEN ANDER LEVEN, VERBAND TUSSEN CREATIVITEIT EN AANLEG TOT DEPRESSIE, HOE MEER JE AAN DE OPPERVLAKTE BLIJFT, HOE GELUKKIGER JE ZULT ZIJN, BLESS THE IGNORANT: Het profiel van een potentiële zelfmoordenaar

ONDERWERP: ZELFMOORD JOOST ZWAGERMAN

 

De zelfmoordenaar wil niet dood

Natuurlijk komt de zelfmoord van schrijver Joost Zwagerman als een grote schok voor zijn directe omgeving (en anderen). Toch kun je er niet omheen dat Zwagerman behoort tot die groep mensen waarvan je kunt stellen dat het risico op zelfmoord er altijd in heeft gezeten.
Cru gezegd had Joost Zwagerman het profiel van een potentiële zelfmoordenaar: zeer intelligent, begaafd, creatief, schrijver van boeken met terugkerende thema’s als de dood en zelfmoord, met een leven met - in zijn eigen woorden - “meer dan gemiddelde tegenspoed” (behalve een scheiding de plotselinge dood van diverse vrienden, waaronder de zwaar depressieve dichter Rogi Wieg die een paar maanden geleden ervoor koos door middel van euthanasie uit het leven te stappen) en kind van iemand die niet meer verder wilde leven (zijn vader deed ooit een mislukte zelfmoordpoging).  
Zeker achteraf gezien waren in het werk en leven van Zwagerman genoeg signalen te vinden die wezen op het risico van een zelfmoord. Al blijft er natuurlijk (gelukkig) altijd nog een groot verschil tussen het bij iemand signaleren van zwaarmoedige, depressieve buien en het daadwerkelijk uitvoeren van de ultieme wanhoopsdaad. Mede omdat er waarheid zal zitten in de uitspraak van zijn inmiddels overleden suïcidale vriend Wieg:
"De zelfmoordenaar wil niet dood; hij wil een ander leven."
 

(Existentiële) Depressies en zelfmoord onder creatieve mensen

Wat is het toch dat depressies en zelfmoord onder creatieve mensen meer dan gemiddeld lijken voor te komen? Denk daarbij aan beroemde zelfmoorden als bijvoorbeeld die van Ernest Hemingway (schrijver) en Vincent van Gogh (schilder) of meer recent die van Kurt Cobain (musicus) en Robin Williams (komiek, acteur).  
Om te beginnen moet begrepen worden dat het bij depressies van slimme, creatieve mensen meer dan gemiddeld kan gaan om een of andere vorm van existentiële depressie. Verschil met een “gewone” depressie: bij een existentiële depressie maken filosofische levensvragen de persoon somber. Wie ben ik, wat doe ik hier, wat is het nut van het bestaan etc.? Mensen die last hebben van een existentiële depressie kunnen zich heel nietig voelen, angsten hebben door het besef dat het leven vergankelijk is en eraan twijfelen of er wel iets is na de dood.
 

Verband tussen creativiteit en depressiviteit: diverse theorieën

Over het verband tussen creativiteit en aanleg tot depressies ben ik diverse theorieën tegengekomen. Zo zouden creatieve mensen meer tobben en malen en minder in staat zijn om de wirwar van gedachten en binnengekomen informatie- waaronder dus ook alle negatieve ervaringen - te ordenen en (weg) te filteren.
Ook zouden ze meer moeite hebben met focussen. Terwijl onderzoek heeft uitgewezen dat mensen gelukkiger zijn naarmate ze beter in staat zijn zich te focussen op datgene waarmee ze op dat moment bezig zijn. Omdat creatieve mensen vol met gedachten en ideeën zitten, dwalen ze sneller af met als risico dat ze door al die innerlijke onrust veel ideeën nooit realiseren en achterblijven met diverse onafgeronde projecten.
Een hierop aansluitende theorie luidt dat creatieve mensen meer dan gemiddeld idealistisch en perfectionistisch zijn waardoor ze vroeg of laat kans maken te moeten constateren dat hun dromen over idealen en perfectie toch nooit zullen uitkomen. Dat dit alles kan leiden tot de nodige desillusies, frustraties en depressieve gevoelens moge duidelijk zijn. Hoe hoger je verwachtingen van het leven zijn, hoe ongelukkiger je zult worden (zie ook column 104).
Een meer voor de hand liggende theorie over het verband tussen creativiteit en depressiviteit luidt dat creatieve beroepen zoals die van schrijver de kans op depressiviteit vergroten omdat je veel tijd alleen doorbrengt en zodoende - bewust dan wel onbewust - de eenzaamheid opzoekt.
Dat daarbij vaak wordt doorgewerkt tot in de late uurtjes en slaaptekort kan ontstaan, is ook niet bepaald bevorderlijk voor de gemoedstoestand. Al kun je je hierbij natuurlijk afvragen wat het eerst komt: de depressie of het creatieve beroep. Wie eenzaam en alleen is en last heeft van depressieve gevoelens zou er tenslotte voor kunnen kiezen om alles van zich af te schrijven en auteur te worden.
 

Denkers

Afgezien van genoemde theorieën heb ik zelf ook zo mijn eigen gedachten hierover. Met enig recht van spreken denk ik, aangezien ik zelf ook een creatief persoon ben die regelmatig last heeft van (existentiële) depressieve gevoelens.
Onder intelligente, creatieve mensen bevinden zich veel denkers: mensen die veel nadenken en doordenken over de wereld om zich heen. Hoe leuk en aardig dit ook klinkt en hoeveel voordelen dit ook heeft op creatief gebied, is er natuurlijk ook een keerzijde.
Wie veel nadenkt en doordenkt en analyseert over hoe de wereld in elkaar steekt, zal eerder stuiten op de negatieve kanten ervan. De wereld zoals die tot ons komt, is in het algemeen nu eenmaal een stuk mooier dan de werkelijkheid.
De reden hiervoor is simpel: vanuit een overlevingsmechanisme doet de mens zich naar de buitenwereld toe altijd veel mooier en gelukkiger voor dan hij is. Kijk daarbij alleen al naar het wereldje van daten en relaties, solliciteren en werk (de politiek!) en vriendschappen en familie.
Wie bijvoorbeeld Facebook op een luchtige manier benadert en bekijkt, kan daar heel vrolijk van worden. Overal zie je tenslotte gelukkige mensen, omgeven door gelukkige partners, kinderen, familie en vrienden, met een glas wijn of bier in de hand, op vakantie, op een feest, op een barbecue etc.
Wie echter nadenkt en doordenkt en zich gaat verdiepen in wat er precies achter de oppervlakte schuilgaat, zal snel stuiten op de minder rooskleurige kant van het leven. En dan blijken al die gelukkige mensen ineens een stuk minder gelukkig te zijn dan ze doen overkomen.
  

Woody Allen

Hoe meer je aan de oppervlakte blijft, hoe gelukkiger je zult zijn. Het doet me denken aan de film “Magic in the Moonlight” (2014) van Woody Allen. De film draait om een slimme, op en top rationele, beetje nukkige en cynische goochelaar die het maar niet voor elkaar krijgt om een aantrekkelijke vrouw die beweert paranormaal te zijn te ontmaskeren.
Bij de gedachte dat de spirituele wereld waar hij nooit in heeft geloofd misschien wel degelijk bestaat, ontdooit de man en wordt hij verliefd en gelukkig. Jammer helaas (spoileralert!) dat de vrouw later in de film wel degelijk een bedriegster blijkt te zijn.  
Moraal van het verhaal: je wordt er gelukkiger van om mee te gaan in het geloven van zaken die soms te mooi lijken om waar te zijn (wat ook klopt) dan dat je koste wat het kost de harde waarheid wilt achterhalen.

Bless the ignorant, of zoals de Belgische schrijver Ward Ruyslinck ooit zei: “In de onwetendheid kan men volmaakt gelukkig zijn.” 
 

Verdrietig

Zonde dat Joost Zwagerman me niet meer kan vertellen of hij het een en ander herkent uit mijn verhaal. Ik ben benieuwd waar hij is en óf hij (nog) is. Levensvragen waar Zwagerman vermoedelijk zelf ook mee worstelde. Maar waar hij ook is of niet meer is, het blijft het zoveelste verdrietige einde van een begaafd en creatief mens.     
 

Tonko

Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.

 
Joost Zwagerman (foto: Wikipedia)
 

donderdag 3 september 2015

210. COLUMN AYLAN KURDI, VERDRONKEN JONGETJE, SYMBOOL SYRISCHE VLUCHTELINGENPROBLEMATIEK, WORLD PRESS PHOTO OF THE YEAR, WAAR HET MISGAAT IN DEZE WERELD, SURVIVAL OF THE FITTEST, KAPITALISME: Vrijwel alle oorlogen ontstaan door het benadrukken van de verschillen tussen mensen

AYLAN KURDI - SYMBOOL VLUCHTELINGENPROBLEMATIEK

 

Eén foto zegt meer dan duizend woorden

Eén foto zegt meer dan duizend woorden: een klein jongetje met een rood t-shirtje en een kort blauw broekje ligt op zijn buik met zijn neus in het zand aan het strand voorover gebogen in een houding die een beetje foetus-achtig aandoet. Zijn armpjes “hangen” slapjes naast zijn lichaam.
Het is een houding die je wel vaker ziet bij kindjes op die leeftijd die zo moe zijn dat ze spontaan voorover in slaap vallen. Heel schattig om te zien. Maar niet hier. Want het jongetje slaapt niet, maar is dood. Verdronken.
 

World Press Photo of The Year

De foto van het aangespoelde levenloze lichaampje van het driejarige Syrische jongetje Aylan Kurdi uit Kobani gaat de hele wereld over en zal een symbool worden van de ellende van de oorlog en van de vluchtelingenproblematiek.
De foto zal straks wellicht de eerste prijs winnen bij de verkiezing van World Press Photo of The Year. Waarbij ik me dan altijd afvraag wat de fotograaf gaat doen met het prijzengeld. Ondanks dat ik begrijp dat fotografen ook moeten leven, zou ik nooit als "winnaar" prijzengeld willen aannemen voor het maken van zo’n foto. Ik zou het geld meteen weggeven aan een Vluchtelingenorganisatie.
Zoals zovelen wilde ook het gezin van Aylan - met verder nog zijn vader Abdullah, zijn moeder Rehan en zijn vijf jaar oude broer Galip - wegvluchten uit Syrië met als doel uiteindelijk bij familie in Canada aan te komen. Alleen de vader overleefde de botsing met een andere (ongetwijfeld overvolle) vluchtelingenboot. Zonder de aanwezigheid van reddingsvesten waren vooral de kinderen kansloos.
Helaas zijn er honderden, duizenden kinderen die eenzelfde wreed lot hebben (en nog zullen) ondergaan als Aylan. Alleen zijn daar (gelukkig) niet zulke “pakkende” foto’s van gemaakt.
 

Mensen indelen in twee groepen

Als ik moet samenvatten waar het kijkend naar alle oorlog en ellende op deze wereld in mijn ogen misgaat, is dat niet zo moeilijk.
Alle mensen op deze wereld kun je indelen in twee groepen en ieder mens kan bepalen tot welke groep hij behoort: tot de “survival of the fittest” groep of tot de sociale groep.
Waarbij de eerste groep een houding heeft van je leeft in deze harde wereld maar één keer en dus moet je voor jezelf, je gezin en je familie pakken wat je pakken kan voordat anderen dat doen. De tweede groep heeft daarentegen een houding van juist omdat we in een harde wereld leven, moeten we niet vergeten dat we met elkaar leven en moeten we dus behalve aan ons zelf ook aan anderen en minderbedeelden leren denken (zie ook column 165).
Grootste verschillen tussen beide groepen: de eerste groep houdt weinig tot geen rekening met de verschillen tussen mensen (het recht van de sterkste geldt), de laatste juist wel (solidariteit met de minder sterken). De eerste groep kijkt naar het individu en de directe omgeving; de laatste kijkt meer naar de wereld en de mensheid als één geheel. De eerste vertoont weinig empathie; de laatste juist veel etc.
 

Noem me naïef en goedgelovig

Kijkend naar deze wereld kun je concluderen dat het systeem dat wereldwijd overheerst de eerste groep perfect vertegenwoordigd: het kapitalisme. Terwijl systemen die in de kern weliswaar heel solidair zijn met de minderbedeelden (bijvoorbeeld het communisme) dat in de praktijk - met dank aan hun machtlustige leiders - helemaal niet op deze wijze bleken uit te voeren waardoor ze sociaal gezien in feite geen haar beter waren dan de kapitalisten. Lees hiervoor maar eens het boeiende "Animal Farm" (1945) van George Orwell.
Ironisch aan het verhaal is dat heel veel (streng) gelovigen ook behoren tot de eerste groep waarin je ze - althans ik - niet zou verwachten. Want noem me naïef en goedgelovig, maar ik verwacht juist van gelovigen dat ze opkomen voor de minderbedeelden in de samenleving.
Maar als deze gedachte zou kloppen, zouden wij in deze wereld natuurlijk helemaal geen vluchtelingenproblematiek hebben, aangezien vrijwel alle oorlogen ontstaan door het niet rekening houden met de (o.a. culturele en religieuze) verschillen tussen mensen. Of beter gezegd: vrijwel alle oorlogen ontstaan door het benadrukken van de verschillen tussen mensen. 
 

Cynisch maar waar

Zoals wel vaker met problemen is de vraag waar het fout gaat niet zo ingewikkeld te beantwoorden. Maar de vraag hoe het moet worden opgelost is dat des te meer.
Zo lang als de meerderheid van de mensheid kiest om tot de “survival of the fittest” groep te behoren, zullen er helaas nog heel veel Aylans gaan aanspoelen op prachtige toeristische stranden. Cynisch maar waar.

Met tranen in mijn ogen rouw ik om Aylan en om alle Aylans die er zijn geweest en nog gaan komen.
 

Tonko

Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.