27. Stelletje marionetten

Actualiteit - Politiek/Macht - Liegen en bedriegen/Hypocrisie

 

Geschreven en ongeschreven wetten

Kijkend naar het hele circus rondom de verkiezingen ontkom ik er niet aan dat mijn cynisme weer vrolijk komt bovendrijven. Ik besef maar al te goed dat ik daarin niet alleen sta. Al wil ik wel benadrukken dat het om een heel ander soort cynisme gaat dan waar die typische vervelende notoire klagers zich altijd van bedienen om hun onvrede over de politiek te uiten: “Het maakt toch allemaal niets uit op wie ik stem, het zijn allemaal graaiers” etc.

Mijn cynisme betreft een punt waarvan ik niet zal beweren dat ik er alleen in sta, maar mijn mening wijkt waarschijnlijk wel af van het gemiddelde. Ik heb het over alle geschreven en ongeschreven “wetten” die gelden op het gebied van de persoonlijke presentatie van politici tijdens verkiezingen.

 

Spindoctors en mediatrainers

Vraag een politicus naar een reactie op de negatieve peilingen van zijn partij en je kunt al raden wat voor soort antwoord je krijgt. “Het is maar een peiling, de echte verkiezing komt nog; we zullen zien, er kan nog van alles gebeuren; wacht het debat van vanavond maar af.” etc.
Natuurlijk is er een theoretische kans dat als je in de peilingen op vier zetels staat je op de verkiezingsdag toch nog uitkomt op twintig zetels. Maar dat geldt ook voor de theoretische kans dat op 21 december van dit jaar de wereld inderdaad vergaat.
Dat dit soort antwoorden keer op keer gegeven worden, komt natuurlijk doordat uitvoerig is onderzocht welke tactiek je het best kunt hanteren bij het beantwoorden van kritische vragen. Zonder dat ik precies op de hoogte ben van de belangrijkste regels en adviezen van de spindoctors en mediatrainers rondom politici, kan ik wel raden waar het ongeveer op neerkomt. Blijf altijd positief en optimistisch, straal zelfvertrouwen en kracht uit, laat nooit iets van twijfels merken, vermijd negatieve uitspraken over verlies, teleurstelling enz.

 

Kolder

Toen CDA-lijsttrekker Sybrand van Haersma Buma in een interview met de NRC even eerlijk zijn twijfels uitte over het behalen van een goede verkiezingsuitslag werd hij meteen door zijn spindoctors tot de orde geroepen. Vervolgens liet Buma snel weten dat het kolder was dat hij zich bij een verkiezingsnederlaag zou neerleggen en dat hij juist zeer optimistisch en gemotiveerd was om een goed resultaat te boeken.

Maar het kwaad was al geschied. Het beeld van een lijsttrekker die zijn kwetsbare kant toont, is niet het beeld dat mensen willen zien. De meeste mensen althans. Ik ben daar anders in.
Laat mij sollicitatiegesprekken voeren en ik kies eerder voor die kandidaat die gevraagd naar zijn negatieve kanten eerlijk zegt dat hij een ontzettende chaoot is dan dat ik ga voor de kandidaat die het sociaal wenselijke antwoord geeft dat hij zo perfectionistisch is. Want oh, oh, je zou maar per ongeluk op zo'n vraag écht je negatieve kanten opnoemen. Dat zou nog eens een tactische blunder zijn zeg!

Zet een gladde verkoper in driedelig pak tegenover me die met een grote glimlach alle voordelen van zijn product opsomt en en passant meldt dat hij ‘m zelf ook heeft en hij is volstrekt kansloos. De verkoper die mij daarentegen eerlijk vertelt dat er ook nadelen aan het product kleven, vindt bij mij een ingang.

 

Vooral altijd jezelf blijven

Het grappige is dat ik zeker weet dat ergens in die advieslijstjes van mediatrainers en spindoctors ook het advies zal staan om "vooral altijd jezelf te blijven". Prachtig natuurlijk, maar ook behoorlijk hypocriet en tegenstrijdig met al die andere adviezen.

Het draait er voor de lijsttrekkers tijdens de verkiezingen tenslotte niet zozeer om dat ze zichzelf moeten zijn, als wel dat ze zichzelf op een manier moeten presenteren die het best en meest geloofwaardig overkomt.

Natuurlijk zal elke mediatrainer me nu vertellen dat het om beide gaat: de wijze waarop je jezelf presenteert moet precies aansluiten op wie je écht bent anders werkt het niet. Maar laten we eerlijk zijn: dat is een illusie. En die illusie wordt met de dag groter in een tijd waarin de (sociale) media steeds belangrijker worden en we ook op het gebied van de verkiezingen meer en meer op de Verenigde Staten beginnen te lijken.

 

Ingestudeerd toneelstukje

Wanneer ik naar de debatten kijk, zie ik geen enkele lijsttrekker waarvan ik denk dat hij zich precies zo presenteert als hij is.

Als ik bijvoorbeeld Jolande Sap van GroenLinks voor de tiende keer optimistisch hoor vertellen dat die voor haar partij zo negatieve peilingen niets zeggen en het alleen maar draait om die ene peiling op 12 september, dan geloof ik haar niet. Wat ik zie, is een vrouw die een ingestudeerd toneelstukje aan het spelen is waar ze zelf niet eens in gelooft. Wat ze zegt, blijkt iets heel anders te zijn dan wat ze uitstraalt en dat werkt, bij mij althans, ergernis op. Maar laat ik voorop stellen dat dit in meer of mindere mate voor elke lijsttrekker geldt. Al vrees ik dat Geert Wilders misschien nog het meest zichzelf is.

 

Nu doen jullie het weer

Vrijwel niets in de huidige debatten wordt aan het toeval overgelaten. Vrijwel alles is tot in het kleinste detail voorbereid: de kleding, het haar, de teksten, de grappen, de timing, de mimiek, de handgebaren etc. Ruimte voor enige spontaniteit is er amper; laat staan voor oprechte uitingen van twijfel of eerlijkheid (!).

Wie van deze stijl van debatteren de overtreffende trap wilt zien, moet straks in november maar eens de heren Obama en Romney observeren tijdens hun debatten om het Amerikaanse presidentschap. Het lijkt bij dit soort verkiezingen steeds meer te gaan om een strijd tussen de wederzijdse spindoctors, waarbij de president en zijn uitdagers zijn verwoorden tot een stelletje marionetten. Eerlijkheid, integriteit, ECHTheid zijn ver, heel ver te zoeken.    
Hopelijk staat er in Nederland op een dag een nieuw soort politicus op die tijdens een debat de lijsttrekkers op niet mis te verstane wijze confronteert met hun steeds weer terugkerende van A tot Z ingestudeerde toneelstukjes: “Nu doen jullie het weer!” Zul je echter zien dat ook dat van tevoren is ingefluisterd door een spindoctor. Moeilijk hoor, jezelf zijn…

Tonko

Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.

Afbeelding: Tonko