31. Go with the flow!

Actualiteit en privé - Familie/Gezin - Psychologie

 

Sweet Forty Sixth Birthday Party

Wat een geluk. Dat ik als fervent feestbeest en fanatieke Facebooker met een vriendenkring waar je u tegen zegt niet in een impulsieve bui al mijn Facebook”vrienden” heb uitgenodigd voor mijn Sweet Forty Sixth Birthday Party.  Met mijn chaotische inslag was de kans groot geweest dat ook ik (googel naar project X Haren) per ongeluk op het verkeerde knopje had gedrukt. De gevolgen waren niet te overzien geweest. Want stel je eens voor dat ze alle vijftien op waren komen dagen. Ik moet er niet aan denken.

 

Bystander Effect

Groepsgedrag is en blijft een raadselachtig psychologisch fenomeen. Zet iemand ’s avonds laat met een baksteen voor een gesloten supermarkt en hij vraagt zich af wat ie ermee moet doen.  Doe hetzelfde bij een groep, geef ze wat biertjes en ze weten er wel raad mee. Binnen no time is de supermarkt geplunderd.
Andere varianten heb je ook. Zet iemand bij een rivier, gooi er een kind in dat niet kan zwemmen en de kans is groot dat hij het gaat proberen te redden. Zet er in dezelfde situatie een groep neer en de kans is aanwezig dat het kind verdrinkt.

Het Bystander Effect heet dat.₁ Onlangs zag je hiervan nog een treurig voorbeeld in China. Een busje reed op straat over een tweejarig meisje heen. Vervolgens liepen achttien mensen het zwaargewonde meisje op de grond achteloos voorbij, werd ze bovendien tot overmaat van ramp nog door een tweede busje overreden (!) en niemand die ook maar een poot naar haar uitstak. Het meisje overleed een paar dagen later aan haar verwondingen.

 

Ware aard

In het verleden zijn een aantal beroemde experimenten gedaan over wat groepsdruk met mensen kan doen. Mensen waarvan je het niet verwachtte, gingen zich tijdens zo’n experiment bijvoorbeeld opeens heel vervelend, dominant, superieur en soms zelfs sadistisch gedragen tegenover anderen.₂

Interessant hierbij vind ik de vraag waarom ze dit nou precies deden. Was dat omdat ze dachten dat dit, onder invloed van de groepsdruk, van hun verwacht werd of was het gewoon omdat ze nu eindelijk een keer los konden gaan in het vertonen van gedrag waar ze stiekem wel eens van hadden gedroomd? Waardoor het experiment dus in feite niets anders deed dan het naar boven brengen van hun ware aard. Duidelijk antwoord op deze vraag heb ik overigens helaas niet kunnen vinden.

 

Erbij willen horen

Ik weet niet precies hoe het komt, maar ik ben altijd behoorlijk wars geweest van groepsgedrag. Als puber ergerde ik me al enorm aan die constante behoefte van kinderen om erbij te willen horen met bijbehorend irritant gedrag. “Ha, hoorde je wat hij bestelde toen we uit gingen? Een cola, ha, ha, dat geloof je toch niet!”

Even terzijde: hoe bier de populairste alcoholistische drank ter wereld is geworden, zal mij altijd een raadsel blijven. Van de smaken zoet, zuur, zout en bitter heeft de mens een aangeboren voorkeur voor de eerste en een afkeer van zuur en bitter. Het is dan ook niet heel gewaagd om te veronderstellen dat vrijwel niemand zijn eerste (bittere) biertje lustte. Maar waarom dan toch een tweede nemen?

Het antwoord ligt, net als bij bijvoorbeeld roken, voor de hand: om erbij te willen horen. Noem mij maar weer koppig of eigenwijs, maar toen ik voor het eerst bijvoorbeeld koffie dronk, vond ik het smerig en een tweede is er nooit gekomen.

 

Een manier van overleven

Toch begrijp ik inmiddels heel goed dat je conformeren aan de groep een belangrijke functie heeft. Iets sterker en Darwinistisch uitgedrukt: het is een manier van overleven. De mens is tenslotte een sociaal wezen zoals Aristoteles al meer dan tweeduizend jaar terecht concludeerde.

Kijkend naar mijn puberzoons van veertien en twaalf kan ik dan ook niets anders dan tevreden constateren dat zij gewoon meegaan met de “flow”. Ik ben alleen maar blij dat ze niet zo’n verlegen, teruggetrokken en “einzelgängerige” puber zijn als hun vader was.

Hoe authentiek en mezelf ik misschien ook was, kan ik niet om het feit heen dat als je om wat voor reden dan ook afwijkt, het leven er niet gemakkelijker op wordt. Dus heb ik één goede raad aan mijn lieve zoons (mijn dochter houd ik voorlopig liever nog in een doosje): “Go with the the flow” en geniet ervan! Geef feesten. Nodig al je vrienden via Facebook uit. Maak daarbij fouten, want dat hoort er alleen maar bij.

Zo lang op de uitnodiging het adres van jullie moeder staat, vind ik alles best. Have fun!

 

Tonko

Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie. 

 

₁ Om uiteenlopende redenen voelt niemand van de groep zich geroepen om in actie te komen. Men ziet bijvoorbeeld niemand anders reageren en acht het dus niet nodig. Of men gaat ervan uit dat een ander wel in zal ingrijpen. Of men is bang om op te vallen of af te gaan.

₂ Experimenten van bijvoorbeeld Ron Jones (“Third Wave” experiment – 1967), Jane Elliott (“Brown eyes, blue eyes” experiment – 1970) en Philip Zimbardo (Stanford gevangenisexperiment – 1971).