178. COLUMN HOOGBEGAAFD, BELEDIGEND EN IRRITANT WOORD, HOOGBEGAAFDEN ZIJN GENIEËN DIE UITZONDERLIJKE PRESTATIES LEVEREN, VRIENDSCHAP: Voor hoogbegaafden is de ING "The Place To Be"!

HOOGBEGAAFDEN MOETEN KOMEN WERKEN BIJ DE ING

 

Zweem van superioriteit

Hoogbegaafd. Ik hoef alleen maar dit ene woord op te schrijven en ik weet al dat er onmiddellijk lezers geïrriteerd zullen afhaken door de negatieve associaties die ze hebben met dit begrip. Ik schreef hier al eerder over.
Het woord is ook zeer ongelukkig gekozen omdat het een zweem van superioriteit in zich draagt. Als je zegt dat je erachter bent gekomen dat je hoogbegaafd bent, denken de meeste mensen dat je net hebt gezegd dat jij een genie bent en zij lekker niet en dat vindt men beledigend en arrogant.

 

Pochen

Ook brengt het negatieve associaties met zich mee doordat veel mensen erbij zullen denken aan van die (echt bestaande) ouders die pochen met hun hoogbegaafde kinderen en die hun mindere prestaties meteen afdoen met de verklaring dat ze aan het onderpresteren zijn of dat ze zich overal altijd maar zo enorm lopen te vervelen.

Alsof hoogbegaafden overal in uitblinken en niet gewoon ergens matig of slecht in kunnen zijn. En alsof hoogbegaafdheid een prestatie is in plaats van dat het net als autisme en ADHD gewoon aangeboren is. Natuurlijk moet je altijd trots zijn op je kind. Maar niet omdat hij hoogbegaafd is want dat slaat helemaal nergens op. Ik heb ook nog nooit een ouder horen zeggen dat hij er trots op is dat zijn kind autistisch is. En terecht (dit klinkt botter dan ik bedoel).
Ondanks dat ik dit allemaal weet, pleeg ik nog steeds de negatieve impact die het woord hoogbegaafd oproept te onderschatten.
 

Hoog in zijn bol

Een tijdje terug was ik met een vriend uit eten. Hierbij vertelde ik hem dat ik ondanks recente dalen in mijn leven blij en opgelucht was dat daar tegenover stond dat ik de laatste jaren wel mezelf heel goed heb leren kennen.
Hierdoor weet ik met de nodige hulp van psychologen, psychiaters en hoogbegaafdencoaches inmiddels niet alleen zeker dat ik hoogbegaafd ben, maar heb ik dit nu eindelijk ook écht geaccepteerd. Ongeacht wat mijn omgeving of wie dan ook ervan vindt. Simpelweg omdat dat het meest logische is om te doen als je tijdens het analyseren van je leven, je karakter en je valkuilen steeds maar weer opnieuw uitkomt op één verklaring, één woord dat keer op keer terugkomt: hoogbegaafdheid. Hoe hard ik ook heb geprobeerd om een andere verklaring te vinden. Gewoon omdat ik bang was dat mijn omgeving mij met deze verklaring al zag aankomen en zich zou afvragen waarom die Tonko het opeens zo hoog in zijn bol had gekregen.

 

Makkelijk

Ik vind dat ik dit allemaal tegen vrienden moet kunnen zeggen en zeker tegen deze vriend. Als persoon ken ik er weinig die zo makkelijk zijn als hij. Wat je ook doet of zegt, het maakt hem allemaal niets uit, hij vindt alles prima. Zelfs als ik hem voor niets op het Leidseplein heb laten wachten omdat ik (chaotisch als ik kan zijn) weer eens een afspraak met hem compleet was vergeten, zei hij dat het allemaal niet erg was.
Ongetwijfeld zal ook hij heus wel eens boos zijn, maar ik heb hem in elk geval nooit boos gezien. Overigens is het geen toeval dat hij zo makkelijk is, want ik ben dat zelf ook. Andersom reageer ik vergelijkbaar als hij, wat ook nadelen heeft als je bijvoorbeeld samen een restaurant wilt uitzoeken: “Zeg jij het maar, mij maakt het niets uit.” “Nee, zeg jij het maar.” Enzovoort.

 

Schaamrood op de kaken

Tot mijn verbazing reageerde hij op mijn verhaal over hoogbegaafdheid echter heel anders dan ik had verwacht. Hij kon zich helemaal niets bij die hoogbegaafdheid van mij voorstellen. Bij hoogbegaafden dacht hij aan briljante mensen die hele bijzondere prestaties leveren en dat zag hij nou niet bepaald bij mij.
Nu had ik het gesprek natuurlijk heel kort kunnen houden door hem hierin volledig gelijk te geven. Wie mij en mijn leven aanschouwt, ziet tenslotte inderdaad niet een-twee-drie noch vier-vijf-zes een genie aan het werk (alleen als je wat beter kijkt uiteraard wel…). Bijzondere prestaties waarmee de mensheid is gediend, heb ik ook niet geleverd en ik vermoed zomaar dat dat ook niet meer gaat gebeuren.
Een jaar, zelfs een halfjaar geleden nog zou ik dit gesprek hebben beëindigd door hem met het schaamrood op de kaken meteen gelijk te geven. Maar de tijden zijn veranderd. Nu heb ik een hele andere houding. Door mijn zoektocht naar mezelf heb ik de afgelopen jaren heel veel kennis opgedaan op het gebied van hoogbegaafdheid en begrijp ik exact waarom tijdens mijn zelfanalyses dit ene begrip steeds maar weer opnieuw opduikt.
Dus als er nu iemand in mijn leven verschijnt die van mening is dat ik helemaal niet hoogbegaafd ben dan wil ik daarvoor wel graag op zijn minst een hele goede onderbouwing horen met sterke, op kennis en feiten gebaseerde argumenten. En daar reken ik niet een aanname onder dat alle hoogbegaafden genieën zijn die indrukwekkende prestaties hebben geleverd, want dat is wel een hele kortzichtige voorstelling van zaken. 

 

Volslank

Al bestaat er binnen de wereld van hoogbegaafden al jaren discussie over hoe je hoogbegaafdheid nou precies moet definiëren. Waar de een vindt dat een gemeten IQ van boven de 130 daarvoor volstaat, vindt de ander dat niet voldoende en behoor je daarnaast - jawel - ook nog uitzonderlijke prestaties te hebben geleverd.
Natuurlijk kan men nu stellen dat ik dit zeg omdat ik geen uitzonderlijke prestaties heb geleverd, maar ik vind die laatste definitie lachwekkend. Het is een definitie die overduidelijk is voorgesteld door een hoogbegaafde die zelf uitzonderlijke prestaties heeft geleverd of in elk geval vindt dat hij dat heeft gedaan. Net als dat het niet gewaagd is te veronderstellen dat de idiote term “volslank” ooit is bedacht door een dik iemand met een minderwaardigheidscomplex.
Als we ervan uitgaan dat je alleen maar hoogbegaafd kunt zijn als je uitzonderlijke prestaties hebt geleverd, moet je er dus ook van uitgaan dat je niet laagbegaafd kunt zijn als je per ongeluk iets aardigs hebt gepresteerd. Tja, zo lust ik er nog wel een paar.

Pittig gesprek

Tussen mijn vriend - een succesvolle manager bij de ING - en mij ontstond vervolgens een pittig gesprek waarbij over en weer irritatie ontstond. Iets wat ik nog niet eerder met hem had meegemaakt. Op een gegeven moment had ik het erover dat veel hoogbegaafden in reguliere banen tegen problemen aanlopen, bijvoorbeeld in hun contacten met leidinggevenden. (Hoogbegaafden die) moeite hebben met autoriteit heet dat in de lijstjes van hb-kenmerken. Al denk ik persoonlijk dat eerder het omgekeerde geldt: autoriteiten hebben moeite met hoogbegaafden.

Sprekend vanuit mijn eigen ervaring gaf ik aan mijn vriend aan dat ik wel begreep hoe dat kwam. Als je als leidinggevende van een of andere wijsneus van de “werkvloer” (opbouwende) kritiek krijgt met daarbij adviezen over hoe zaken beter en efficiënter kunnen en het gaat daarbij ook nog eens om gegronde kritiek en adviezen dan is de kans niet ondenkbaar dat zo’n leidinggevende zich in zijn ego voelt aangetast.
Dat veroorzaakt bij de leidinggevende een onprettig, dissonant of zelfs bedreigend gevoel waar hij vanaf wil zonder dat dat ten koste gaat van zijn aangetaste ego. Door zijn hogere positie in de hiërarchie is dat voor hem gelukkig geen probleem. Negeren, slecht beoordelen en vervolgens “gewoon” ontslaan zijn hierbij de meest voor de hand liggende methoden.

 

Allerdomste

De reactie die volgde was zeer verrassend: “Zoiets doms heb ik nog nooit gehoord. Echt, dat is wel het allerdomste wat ik ooit heb gehoord. Alle leidinggevenden bij de ING zijn juist hartstikke blij met iedere werknemer die met een goed idee komt. Dat vinden wij juist geweldig.” Voor hoogbegaafden was wat hem betreft de ING kortom "The Place To Be".

Ik reageerde daarop door te zeggen dat hij zijn handjes dan wel mocht dichtknijpen dat hij toevallig werkte in het enige bedrijf in Nederland waar de leidinggevenden niet gehinderd werden door hun ego’s.

Voordat het gesprek uit de hand liep, kwamen we uiteindelijk maar tot een soort van compromis: de ING sluit iedere werknemer met goede ideeën in de armen maar wel op voorwaarde dat die ideeën tactvol worden gebracht. Iedere werknemer die een briljant idee heeft, maar dit op een botte en tactloze wijze communiceert (wat inderdaad een valkuil voor hoogbegaafden kan zijn, maar overigens ook voor niet-hoogbegaafden volgens mij), kan meteen oprotten. Aldus mijn vriend. Want zo werkte dat volgens hem nu eenmaal.

 

Overwinning op mezelf

Nog even probeerde ik de discussie aan te slingeren dat als een briljant idee het bedrijf ten goede zou komen, het toch niet zou moeten uitmaken op welke wijze dit idee zou worden aangedragen. Maar ik besloot het verder hierbij te laten, aangezien ik niet de behoefte voelde om deze discussie op de spits te gaan drijven. 

Ondanks de onplezierige ervaring van de ontstane irritatie en mijn verkeerde inschatting van mijn vriend op dit punt, was ik ook trots op mezelf. Trots omdat ik vroeger in deze discussie meteen zou hebben toegegeven, maar ik inmiddels zover ben dat ik me niet uit het veld laat slaan door iemand die van de materie minder kennis heeft dan ik. Ja, een overwinning op mezelf en een mooie prestatie.
Al vrees ik dat dit niet als een uitzonderlijke prestatie zal worden aangemerkt. Heel jammer, de briljante genie in me blijft voorlopig nog steeds onopgemerkt. Maar ik ben nog niet dood. 

 

Tonko

 

Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.

 

Fokke en Sukke: Hoogbegaafd (zie www.foksuk.nl)