85. Winnen is belangrijker dan rechtvaardigheid

Actualiteit - Rechtspraak - (On)Rechtvaardigheid - Goed/Kwaad 

Publieksgeile en narcistische advocaten

Advocaat Gerard Spong was op televisie druk bezig zijn nieuwe boek "De Breuk" te promoten. Eerst bij DWDD en een dag later bij Sven Kockelmann in het KRO-interviewprogramma “Oog in Oog”.

Ik heb het niet zo op publieksgeile mensen en zeker niet op narcistische advocaten die geen gelegenheid onbenut laten om hun ego nog meer te laten kietelen. Met zijn boek hoopt Spong twee vliegen in één klap te slaan: hij wil iedereen laten zien wat voor fantastische advocaat hij toch is en daarbij verdient hij in een moeite door ook meteen een aardig zakcentje. Altijd handig, want iedere geld beluste advocaat weet inmiddels dat levenslange garantie op het mogen uitoefenen van je beroep niet bestaat.

Guilty as hell

Ik ergerde me dood aan Spong. Niet zozeer vanwege zijn zure uitstraling en pijnlijke ingestudeerde poging om grappig te zijn (“Dokter De Bond, niet James Bond maar De Bond”), maar vooral omdat ik door hem deze doorgedraaide wereld weer eens niet begrijp.
Centraal in het boek staat zijn successtory van de Nuenense Moordzaak waarbij onze held Spong een moordverdachte op vrije voeten heeft weten te krijgen. Omdat Peter R. de Vries deze zaak jaren op de voet heeft gevolgd, zat ook hij aan DWDD-tafel. Volgens De Vries is de verdachte, arts Edwin ten Winkel, duidelijk “guilty as hell” ook al zegt hij dit heel tactvol niet hardop.

 

Manipulatieve leugenaar

Bebe Pãna, de Filippijnse vrouw van Ten Winkel, verdween in 2001. Haar lichaam werd jaren later ingemetseld teruggevonden onder de toiletpot in het huis van zijn tweelingbroer.
Ten Winkel verklaarde dat hij zijn vrouw op een dag dood op bed had aangetroffen. Ze zou volgens hem zelfmoord hebben gepleegd door een plastic zak over haar hoofd te trekken. Iets wat overigens door Peter R. de Vries helemaal niet kan: mensen die dat proberen, raken door de ademnood in paniek en trekken uit een soort overlevingsreflex die zak toch gewoon weer van hun hoofd.

Uit liefde en verdriet kon hij geen afstand van haar nemen en daarom had hij haar eerste begraven in zijn tuin en later overgebracht naar het huis van zijn broer. Omdat van het lichaam van Bebe Pãna weinig meer over was, kon met hulp van verklaringen van door Spong ingeschakelde forensische experts de precieze doodsoorzaak niet meer worden vastgesteld en werd Ten Winkel bij gebrek aan bewijs vrijgesproken.

Pikant detail: een jaar na de verdwijning van Bebe Pãna werd de eveneens Filipijnse kinderoppas Beth Urbi ook dood op bed gevonden in het huis van Ten Winkel. Waaraan zij is overleden is toch de dag van dag vandaag onopgehelderd gebleven (misschien ligt het wel aan het bed?). Waar Spong Ten Winkel omschrijft als een innemend persoon, vertelt De Vries dat hij in zijn 35-jarige carrière vrijwel niemand is tegengekomen die zo’n grote manipulatieve leugenaar was als deze man.

 

De rechtspraak deugt niet

Natuurlijk kun je nu vaststellen dat het de taak van een advocaat is om koste wat het kost zijn cliënt vrij te krijgen en dat Spong dus uitstekend werk heeft geleverd om van een hopeloze zaak een winnende te maken. Maar hier zit dus mijn grootste ergernis. Naar mijn mening deugt de rechtspraak gewoon niet.

In mijn ogen zou het uitgangspunt van rechtspraak moeten zijn om met behulp van zoveel mogelijk feiten (“waarheidsvinding”) te komen tot een oordeel dat leidt tot een rechtvaardige uitspraak.
Dit klinkt logisch, maar ik wil nog een stap verder gaan. Als dat het uitgangspunt is, zouden zowel openbare aanklagers als advocaten deze eigenlijk moeten hanteren. Want laten we eerlijk zijn: geen weldenkend mens, en zeker niet binnen de juridische wereld, zou toch tegen een maatschappij moeten zijn waarin alle veroordeelden een rechtvaardige straf krijgen die passend is bij hun misdaad.
En toch is de realiteit dat advocaten zich niet (hoeven te) bezighouden met waarheidsvinding omdat dat hun taak niet is, terwijl openbare aanklagers dat weliswaar wel behoren te doen maar je je serieus kunt afvragen of dat ook daadwerkelijk altijd gebeurt.

 

Uiteindelijk draait het om ego's

Rechtspraak lijkt soms meer op een wedstrijdje tussen aanklagers en advocaten waarbij de een erop uit is om de verdachte zo hard mogelijk te straffen en de ander tot doel heeft om hem met alle middelen vrij te krijgen, ongeacht de schuld of onschuld van de betrokkene. Winnen lijkt belangrijker dan rechtvaardigheid. 
Uiteindelijk draait het allemaal weer eens om ego’s. Hoe Spong doet en is, heeft werkelijk niets te maken met wat een jurist in mijn ogen zou moeten zijn: iemand die vanuit een idealistisch standpunt zijn steentje wil bijdragen aan rechtvaardige(re) samenleving.
Al ben ik heus niet zo naïef te denken dat rechtenstudenten puur vanuit ideële motieven tot hun studiekeuze zijn gekomen zonder daarbij naar de aantrekkelijke salarissen te hebben gekeken. De vraag of een Bram Moszkowicz jurist is geworden om de wereld te verbeteren of om er zelf beter van te worden, is wat mij betreft dan ook een retorische vraag.

 

Het gaat niet om futiliteiten als waarheid of gerechtigheid

Als een kind zo blij en trots is Spong dat hij door zijn sluwheid zoveel twijfel en verwarring heeft gezaaid bij de rechters dat zij zich gedwongen zagen Ten Winkel vrij te spreken.
Dat zijn cliënt naar alle waarschijnlijkheid zo schuldig is als O.J. Simpson destijds en dat Spong dat zelf ook heus wel weet, deert hem niet. Het gaat Spong niet om futiliteiten als waarheid of gerechtigheid of wie wie zou hebben vermoord. Het gaat hem slechts om vrijspraak van zijn cliënten. Want dan heeft hij gewonnen en weet de hele wereld weer wat voor fantastische advocaat hij is.
Het ergste van alles vind ik nog wel dat de heren Van Nieuwkerk, De Vries en velen met hen enorme bewondering hebben voor dergelijke gewetenloze advocaten. Terwijl ik alleen maar denk: geef mij maar mensen die strijden voor rechtvaardigheid.
Chapeau mijnheer Spong, u heeft -  zoals het ernaar uitziet - een moordenaar op vrije voeten gekregen. Met mensen als u Draait De Wereld gewoon weer Door. Helaas wordt de Wereld er echter geen haar beter van. Integendeel.

 

Tonko

Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.