Actualiteit - Rechtspraak - (On)Rechtvaardigheid - Goed/Kwaad
Slavernij
Net gelezen: Bosnische man tot twee jaar cel veroordeeld omdat hij een Duits meisje van haar dertiende tot negentiende als slavin had gebruikt. Het meisje sliep in een stal, at varkensvoer, verrichtte zwaar lichamelijk werk en werd regelmatig seksueel misbruikt. Toen ze werd ontdekt, woog ze nog maar veertig kilo en had ze overal wonden.
Ik zal niet zeggen dat de rechter met deze uitspraak de slavernij nieuw leven heeft ingeblazen, maar veel scheelt het natuurlijk niet. De uitspraak zal kwaadaardige mannen met vergelijkbare plannetjes er in elk geval niet van weerhouden om ermee door te gaan. Integendeel, want met zulke bespottelijke lage straffen is het het risico altijd waard. De rechter had zijn dag zeker niet. En dan druk ik mij héél erg netjes uit.
Stalin
Ik verbaas en erger me al mijn hele leven over de rechtspraak. Als kind werd ik
al kwaad als ik hoorde dat een oorlogsmisdadiger die verantwoordelijk was voor
de dood van duizenden joden en er met een gevangenisstraf van zeven jaar vanaf
kwam.
Ondanks dat ik begrijp dat je bij moord behalve naar het aantal
slachtoffers ook goed naar de context moet kijken, mag het toch niet zo zijn
dat naarmate er meer slachtoffers zijn de aantallen er minder toe doen.
Misschien ligt het aan mij, maar ik vind verantwoordelijk zijn voor de moord op
tienduizend mensen toch altijd nóg erger dan dat je er eigenhandig dertig hebt
omgebracht.
Het doet mij denken aan een beroemde uitspraak van Stalin: “Eén
dode is een tragedie, een miljoen doden is statistiek.”
Opzettelijke fouten en blunders
Dat de rechtspraak af en toe van geen kanten deugt en falende en blunderende rechters daar nu eenmaal bij horen, is simpel verklaarbaar. Overal
waar mensen zijn, worden fouten gemaakt. En overal waar mensen zijn, heb je goede
en betrouwbare én slechte en onbetrouwbare individuen. Op welk niveau dan ook. Dus óók op juridisch niveau, waar genoeg voorbeelden te geven zijn van wel of niet opzettelijke fouten en blunders waarbij
schuldigen werden vrijgepleit en onschuldigen de doodstraf kregen.
Ook rechters zijn gewone mensen met bijbehorende zwakheden. Zo wees een onderzoek in Israël in 2011 uit dat rechters milder straften na een lunchpauze dan vlak daarvoor. Gechargeerde conclusie: hoe hongeriger ze letterlijk waren, hoe chagrijniger ze werden en hoe meer de verdachten ervan langs kregen.
Ondanks dat het geen waterdicht onderzoek betreft, geloof ik gerust dat er een kern van waarheid in zit. Als een rechter ‘s avonds flinke ruzie met zijn vrouw heeft gehad en hij letterlijk en figuurlijk geen bevredigende nacht heeft beleefd, bestaat er altijd een kans dat hij bewust dan wel onbewust zijn humeur laat meespelen in het geven van een oordeel de volgende ochtend op kantoor.
Ook rechters zijn gewone mensen met bijbehorende zwakheden. Zo wees een onderzoek in Israël in 2011 uit dat rechters milder straften na een lunchpauze dan vlak daarvoor. Gechargeerde conclusie: hoe hongeriger ze letterlijk waren, hoe chagrijniger ze werden en hoe meer de verdachten ervan langs kregen.
Ondanks dat het geen waterdicht onderzoek betreft, geloof ik gerust dat er een kern van waarheid in zit. Als een rechter ‘s avonds flinke ruzie met zijn vrouw heeft gehad en hij letterlijk en figuurlijk geen bevredigende nacht heeft beleefd, bestaat er altijd een kans dat hij bewust dan wel onbewust zijn humeur laat meespelen in het geven van een oordeel de volgende ochtend op kantoor.
Een illusie
Natuurlijk hoort dat niet en dienen rechters ten alle tijden objectief te zijn.
Maar zo kun je van bijvoorbeeld politiemensen, priesters, advocaten en artsen
ook zeggen dat ze altijd eerlijk en integer horen te zijn. Maar dat dat een
illusie is, lijkt mij een overbodige opmerking.
Helaas, want wat zou het toch mooi
zijn als daar waar de belangen het grootst zijn en soms het verschil tussen leven
en dood wordt gemaakt (door machthebbers, rechters, politie, artsen etc.),
genoemde eigenschappen het meest aanwezig zijn.
Maar als er al ergens een causaal verband te vinden is, ben ik bang dat dat eerder in omgekeerde volgorde zal gelden: daar waar de belangen het grootst zijn, komen de slechtste eigenschappen van de mens het meest naar boven. Neem een simpel en vrij onschuldig voorbeeld als wielrennen: daar waren doping en bedrog echt geen issues geweest als ze er evenveel geld mee hadden verdiend als met korfbal.
Maar als er al ergens een causaal verband te vinden is, ben ik bang dat dat eerder in omgekeerde volgorde zal gelden: daar waar de belangen het grootst zijn, komen de slechtste eigenschappen van de mens het meest naar boven. Neem een simpel en vrij onschuldig voorbeeld als wielrennen: daar waren doping en bedrog echt geen issues geweest als ze er evenveel geld mee hadden verdiend als met korfbal.
Regelrechte ramp
Wanneer je je er een beetje in verdiept, zie je dat rechters om uiteenlopende
redenen gerechtelijke dwalingen maken. Ze letten bijvoorbeeld meer op het
volgen van de juiste juridische procedures dan op het vinden van de waarheid of
ze hebben een moeizame relatie met wetenschap waardoor ze er niet altijd open
voor staan. Soms overschatten ze zichzelf ook simpelweg. Een onderzoek in de
jaren negentig wees uit dat rechters dachten dat ze heel goed waren in het herkennen
van leugens, maar uit een test waarin ze moesten beoordelen of iemand loog of
niet scoorden ze iets meer dan vijftig procent, wat rond het gemiddelde ligt.
Wat de rechter in Bosnië voor excuus had, weet ik niet. Maar met rechtvaardigheid heeft het in elk geval niets te maken. Eén slechte rechter is een tragedie, duizend slechte rechters is een regelrechte ramp.
Wat de rechter in Bosnië voor excuus had, weet ik niet. Maar met rechtvaardigheid heeft het in elk geval niets te maken. Eén slechte rechter is een tragedie, duizend slechte rechters is een regelrechte ramp.
