ONDERWERP: MEEST WIJDVERBREIDE MISVERSTAND ONDER MENSEN
Seriemoordenaar of pedofiel
De nature en nurture verschillen tussen mensen op deze aardbol zijn gigantisch. En toch houden wij allemaal - zowel gelovigen als niet-gelovigen - niet op om anderen in meer of mindere mate continu te benaderen en te beoordelen én veroordelen vanuit ons eigen perspectief en referentiekader en vanuit onze eigen nature en nurture omstandigheden. Terwijl als je daar een beetje over doordenkt je al snel kunt concluderen dat dat eigenlijk nergens op slaat.
Laten we eerlijk zijn én confronterend: als ik qua nature en nurture net zo in elkaar had gezeten als een terrorist van de Islamitische Staat wie zegt mij dan dat ik niet precies dezelfde persoon als deze terrorist was geweest?
Persoonlijk zie ik ook geen enkele reden om te twijfelen aan mijn overtuiging dat als ik qua nature en nurture hetzelfde had meegekregen als bijvoorbeeld een seriemoordenaar of een pedofiel dat ik dan ook “gewoon” een seriemoordenaar of pedofiel zou zijn geweest.
Waarbij ik overigens meteen wil benadrukken dat ik deze twee niet over één kam wil scheren. Daar waar een pedofiel gewoon onschuldig en ongevaarlijk kan zijn zo lang als hij in de praktijk niets (kwaads) met zijn pedofiele gevoelens doet, geldt dit niet voor een seriemoordenaar. Wie eenmaal het etiket seriemoordenaar krijgt opgepakt, moet zich ernstig zorgen maken aangezien er dan kennelijk al aardig wat kwaads is geschied.
Laten we eerlijk zijn én confronterend: als ik qua nature en nurture net zo in elkaar had gezeten als een terrorist van de Islamitische Staat wie zegt mij dan dat ik niet precies dezelfde persoon als deze terrorist was geweest?
Persoonlijk zie ik ook geen enkele reden om te twijfelen aan mijn overtuiging dat als ik qua nature en nurture hetzelfde had meegekregen als bijvoorbeeld een seriemoordenaar of een pedofiel dat ik dan ook “gewoon” een seriemoordenaar of pedofiel zou zijn geweest.
Waarbij ik overigens meteen wil benadrukken dat ik deze twee niet over één kam wil scheren. Daar waar een pedofiel gewoon onschuldig en ongevaarlijk kan zijn zo lang als hij in de praktijk niets (kwaads) met zijn pedofiele gevoelens doet, geldt dit niet voor een seriemoordenaar. Wie eenmaal het etiket seriemoordenaar krijgt opgepakt, moet zich ernstig zorgen maken aangezien er dan kennelijk al aardig wat kwaads is geschied.
Opeens vanuit het niets
Het kan niet zo zijn dat iemand die qua nature en nurture precies op mij lijkt op een punt in zijn leven opeens vanuit het niets besluit de keus te maken om een seriemoordenaar of pedofiel te worden. Daarvoor moet je simpelweg anders in mekaar zitten.
Ter geruststelling moet ik natuurlijk niet onvermeld laten dat dit mechanisme net zo goed de andere, positieve kant op werkt. Als ik op het gebied van de nature en nurture - aangevuld met dezelfde onmisbare hoeveelheid geluk - precies hetzelfde had meegekregen als bijvoorbeeld een beroemde politicus of acteur dan was ik nu waarschijnlijk ook gewoon een beroemde politicus of acteur geweest.
De mens dient te beseffen en erkennen dat het niet zo werkt dat wij allemaal in grote lijnen hetzelfde zijn maar dat de een om wat voor vage reden dan ook toevallig “kiest”voor een “carrière” als seriemoordenaar en de ander voor een carrière als hulpverlener bij het Rode Kruis.
Wie mijn nature en nurture omstandigheden zou hebben meegekregen, was waarschijnlijk net zo geworden als ik, én vice versa. Want redeneren dat je in dat geval heel anders zou hebben gehandeld dan ik is gedacht vanuit je eigen nature/nurture persoonlijkheid en verliest om die reden onmiddellijk alle geloofwaardigheid.
Ter geruststelling moet ik natuurlijk niet onvermeld laten dat dit mechanisme net zo goed de andere, positieve kant op werkt. Als ik op het gebied van de nature en nurture - aangevuld met dezelfde onmisbare hoeveelheid geluk - precies hetzelfde had meegekregen als bijvoorbeeld een beroemde politicus of acteur dan was ik nu waarschijnlijk ook gewoon een beroemde politicus of acteur geweest.
De mens dient te beseffen en erkennen dat het niet zo werkt dat wij allemaal in grote lijnen hetzelfde zijn maar dat de een om wat voor vage reden dan ook toevallig “kiest”voor een “carrière” als seriemoordenaar en de ander voor een carrière als hulpverlener bij het Rode Kruis.
Wie mijn nature en nurture omstandigheden zou hebben meegekregen, was waarschijnlijk net zo geworden als ik, én vice versa. Want redeneren dat je in dat geval heel anders zou hebben gehandeld dan ik is gedacht vanuit je eigen nature/nurture persoonlijkheid en verliest om die reden onmiddellijk alle geloofwaardigheid.
Tabula rasa
Vanuit de behoefte aan controle over zijn leven wil de mens het liefst horen dat wie in tegenstelling tot hijzelf hele slechte, kwaadaardige eigenschappen vertoont (zoals die van een moordenaar) gewoon de verkeerde keuzes heeft gemaakt. Deze gedachte, dat wij allemaal een keus hebben, is tenslotte veel prettiger dan het angstige idee dat wij wellicht niet of nauwelijks een keus hebben of in elk geval veel minder dan wij denken.
Het meest geruststellende is het geloof dat wij mensen als een soort tabula rasa of ongeschreven blad ter wereld komen en dat we vanaf dat moment zelf mogen gaan kiezen wie we worden en welke kant we opgaan.
Wisful thinking noem ik dat. Feit is dat al voordat je het eerste levenslicht ziet - en zonder dat je er iets aan kunt doen of veranderen - er biologisch al heel veel voor je bepaald is dat een grote invloed zal gaan hebben op je kansen in het leven: gezondheid, uiterlijk, IQ, EQ, karaktereigenschappen etc.
Het meest geruststellende is het geloof dat wij mensen als een soort tabula rasa of ongeschreven blad ter wereld komen en dat we vanaf dat moment zelf mogen gaan kiezen wie we worden en welke kant we opgaan.
Wisful thinking noem ik dat. Feit is dat al voordat je het eerste levenslicht ziet - en zonder dat je er iets aan kunt doen of veranderen - er biologisch al heel veel voor je bepaald is dat een grote invloed zal gaan hebben op je kansen in het leven: gezondheid, uiterlijk, IQ, EQ, karaktereigenschappen etc.
Vervolgens word je dan ook nog meteen vanaf de geboorte geconfronteerd met allemaal nurture-factoren die jou verder gaan vormen en waar je, zeker tijdens je jeugd, evenmin veel invloed op kunt uitoefenen.
Voordat je goed en wel beseft wat er is gebeurd, hebben nature en nurture jou in de basis gemaakt tot wie jij bent. En jij maar denken dat je toch echt zelf altijd de touwtjes in handen had.
Nee, dat de stelling dat alle mensen ongeveer hetzelfde zijn en starten vanuit een zelfde soort startpositie niet houdbaar is, lijkt mij wel duidelijk.
Voordat je goed en wel beseft wat er is gebeurd, hebben nature en nurture jou in de basis gemaakt tot wie jij bent. En jij maar denken dat je toch echt zelf altijd de touwtjes in handen had.
Nee, dat de stelling dat alle mensen ongeveer hetzelfde zijn en starten vanuit een zelfde soort startpositie niet houdbaar is, lijkt mij wel duidelijk.
De hersenen van een psychopaat
Wie met deze conclusie terugkeert naar het onderwerp religie uit het begin van deze column(s) stuit op een aantal interessante vragen zoals deze: hoe bepaal je in godsnaam wie straks in de hemel moet komen en wie in de hel?
Degene die daar over gaat, benijd ik niet. Om hierover een goede beslissing te kunnen nemen, zul je tenslotte met zoveel variabelen rekening moeten houden dat het haast ondoenlijk wordt. Waar de ene persoon qua nature en nurture bijvoorbeeld zeer goed is bedeeld, heeft de ander niet alleen de hersenen van een psychopaat maar is hij ook nog eens opgevoed in een criminele achterbuurt in Colombia. Oei, dat is lastig.
En dan praat ik nog niet eens over de ontelbare andere dilemma’s die aan de hemelpoort moeten spelen: komt een baby die doodgaat per definitie in de hemel? Zo ja: dat is lekker makkelijk. Dan was ik ook graag als baby doodgegaan met als beloning voor eeuwig een plek in de hemel. Alle zware criminelen zullen het met me eens zijn: ook zij waren tenslotte ooit lieve, onschuldige baby’s. Met als enig verschil dat zij wél de pech hadden om nog een tijd lang door te moeten leven.
En dan praat ik nog niet eens over de ontelbare andere dilemma’s die aan de hemelpoort moeten spelen: komt een baby die doodgaat per definitie in de hemel? Zo ja: dat is lekker makkelijk. Dan was ik ook graag als baby doodgegaan met als beloning voor eeuwig een plek in de hemel. Alle zware criminelen zullen het met me eens zijn: ook zij waren tenslotte ooit lieve, onschuldige baby’s. Met als enig verschil dat zij wél de pech hadden om nog een tijd lang door te moeten leven.
Angst voor de dood
Het is dat ik deze column zelf heb geschreven, anders had ik me er ook door aangevallen hebben kunnen voelen. Wie mijn columns volgt, weet tenslotte dat ik me regelmatig opwind over het (onrechtvaardige) gedrag van bepaalde mensen in deze wereld waarbij ook ik niet ontkom aan (ver)oordelen. En zoals nu uit deze column blijkt, is dat eigenlijk totaal zinloos aangezien ieder mens qua nature en nurture nu eenmaal enorm van elkaar verschilt en je dat beter kunt accepteren dan de illusie te hebben daar iets aan te kunnen veranderen.
Gelukkig ben ik me daar terdege bewust van en heb ik me met mijn columns nooit als doel gesteld om mensen te veranderen. Hoe mooi (en verstandig) het ook zou zijn als een I.S.-terrorist op een dag mijn columns leest en denkt van verdomd hij heeft een punt, is dat niet bepaald realistisch.
Wat daarentegen wel realistisch en haalbaar is, is om te proberen om lezers aan het denken te zetten. Dat ze iets lezen en denken van goh dat wist ik niet of zo heb ik het nog nooit bekeken. Als er heel af en toe iemand is die dit overkomt tijdens het lezen van mijn columns ben ik al blij en trots.
Gelukkig ben ik me daar terdege bewust van en heb ik me met mijn columns nooit als doel gesteld om mensen te veranderen. Hoe mooi (en verstandig) het ook zou zijn als een I.S.-terrorist op een dag mijn columns leest en denkt van verdomd hij heeft een punt, is dat niet bepaald realistisch.
Wat daarentegen wel realistisch en haalbaar is, is om te proberen om lezers aan het denken te zetten. Dat ze iets lezen en denken van goh dat wist ik niet of zo heb ik het nog nooit bekeken. Als er heel af en toe iemand is die dit overkomt tijdens het lezen van mijn columns ben ik al blij en trots.
In de eerste plaats ben ik mijn columns gaan schrijven vanuit de behoefte om iets te gaan doen met alles wat er in mijn hoofd omgaat. Zoals voor meer gedesillusioneerde schrijvers geldt, beschouw ik het van me afschrijven en ventileren van al mijn gevoelens en frustraties vooral als een soort van therapie.
Maar in feite is natuurlijk gewoon mijn ego de echte drijfveer achter mijn drang om columns te schrijven. Ik wil dat mijn kinderen ze later me plezier teruglezen en beseffen dat hun vader meer was dan die vader met die mislukte carrière (welke carrière?). Ik wil herinnerd worden. Ik wil wat volgens de Britse filosoof Alain de Botton elk mens wil: geliefd, gewaarderd en gerespecteerd worden. Wie scherp is, beseft dat als je dit nog eventjes doortrekt, je al snel tot de ware kern komt. Een kern die naar de mening van de Britse schrijver Redmond O'Hanlon tevens de oorzaak is van het ontstaan van alle religies: de angst voor de dood.
Maar in feite is natuurlijk gewoon mijn ego de echte drijfveer achter mijn drang om columns te schrijven. Ik wil dat mijn kinderen ze later me plezier teruglezen en beseffen dat hun vader meer was dan die vader met die mislukte carrière (welke carrière?). Ik wil herinnerd worden. Ik wil wat volgens de Britse filosoof Alain de Botton elk mens wil: geliefd, gewaarderd en gerespecteerd worden. Wie scherp is, beseft dat als je dit nog eventjes doortrekt, je al snel tot de ware kern komt. Een kern die naar de mening van de Britse schrijver Redmond O'Hanlon tevens de oorzaak is van het ontstaan van alle religies: de angst voor de dood.
Ach, ik troost me maar met de gedachte dat een ieder die in mijn schoenen had gestaan met mijn nature en nurture achtergrond precies dezelfde gevoelens zou hebben gehad. En daarbij dank ik God op mijn blote knieën dat ik niet dezelfde nature en nurture omstandigheden heb meegekregen als die van een seriemoordenaar, pedofiel of terrorist.
Tonko
Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.
 |
Afbeelding: Tonko
|
