ONDERWERPEN: VERSCHIL TUSSEN FILOSOFIE EN SPIRITUALITEIT
HB-Facebookgroep Filosofie en Spiritualiteit
Op Facebook heb je diverse hoogbegaafdsheidgroepen. Omdat ik het interessant vind een beetje te volgen wat er allemaal besproken wordt, ben ik van diverse groepen lid. Eén van die groepen is de HB-groep Filosofie en Spiritualiteit. Klinkt boeiend, maar ook vreemd. Het is net zoiets als een Facebookgroep “Christenen en Moslims”. Ja, christenen en moslims hebben inderdaad diverse overeenkomsten, maar ze zijn verder in de eerste plaats toch vooral heel verschillend. En zo zullen de meeste christenen en moslims dat zelf ongetwijfeld ook zien.
Filosofie is iets heel anders dan spiritualiteit. Zo ben ik zelf zeer filosofisch, maar totaal niet spiritueel. Iets wat overigens geldt voor heel veel filosofen. Ik las dat Daan Rovers, hoofdredacteur van Filosofie Magazine, hierover ooit zei: “Onze lezers zijn bijna allemaal atheïst en aan spiritualiteit hebben ze een hekel.”
Verschil 1: spiritualiteit groter en populairder dan filosofie
Eerste opvallende verschil tussen filosofie en spiritualiteit is dat de wereld van de filosofie veel kleiner is dan de wereld van de spiritualiteit. Spiritualiteit is veel populairder dan filosofie. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat spiritualiteit toegankelijker is omdat het veelal komt met geruststellende, positieve boodschappen en “antwoorden”: alles heeft een reden en alles komt goed. De filosofie komt vooral met vragen die vaak weer andere vragen opwerpen. Of zoals de Nederlandse schrijver Willem Frederik Hermans het ooit verwoordde: “Alles wat filosofen doen, is het voortbrengen van nog meer filosofie”.
Verschil 2: spiritualiteit voor vrouwen, filosofie voor mannen
Een ander opvallend verschil is dat de filosofiewereld door mannen wordt gedomineerd terwijl in de wereld van de spiritualiteit juist de vrouwen weer oververtegenwoordigd zijn. Boeiende vraag hierbij is en blijft hoe dit komt. Wellicht omdat het cliché dat mannen rationeler zijn en vrouwen gevoeliger klopt? Of spelen er toch andere, meer nurture-achtige factoren een rol (opvoeding, cultuur etc.)? Zelf ben ik meer geneigd de oorzaak in de eerstgenoemde, nature-hoek te zoeken. Ik vermoed dat het antwoord grotendeels ergens in de hersenen terug te vinden is.
Verschil 3: de rol van wetenschap
Als we verder kijken naar de inhoud is er wat mij betreft geen enkele twijfel over wat het grootste verschil tussen filosofie en spiritualiteit is: de rol van wetenschap.
Ondanks dat filosofie geen wetenschap is, speelt wetenschap een voorname rol in de filosofie. Zonder wetenschap geen filosofie. Voor spiritualiteit geldt dit niet. Spiritualiteit draait om zaken als gevoel, intuïtie en geloof en heeft wetenschap helemaal niet nodig. Zonder wetenschap nog steeds volop spiritualiteit.
Ondanks dat filosofie geen wetenschap is, speelt wetenschap een voorname rol in de filosofie. Zonder wetenschap geen filosofie. Voor spiritualiteit geldt dit niet. Spiritualiteit draait om zaken als gevoel, intuïtie en geloof en heeft wetenschap helemaal niet nodig. Zonder wetenschap nog steeds volop spiritualiteit.
Daan Rovers formuleerde het verschil tussen filosofen en spirituele mensen als volgt: “Filosofen stellen deels dezelfde levensvragen als spirituele mensen, maar nemen minder snel genoegen met de antwoorden.” Waarmee ze wat mij betreft precies de spijker op de kop slaat. Ik ben veel te kritisch, te sceptisch en een te volhardende, irritante doorvrager voor spirituele mensen.
Verschil 4: de zoektocht naar de waarheid
Wat ik als een ander - hierop aansluitend - verschil tussen filosofie en spiritualiteit beschouw, betreft de zoektocht naar de waarheid. Net als veel filosofen door de eeuwen heen ben ook ik op mijn eigen zeer bescheiden niveau op zoek naar de waarheid.
De objectieve waarheid dan wel te verstaan, want als ik over de waarheid spreek maak ik onderscheid tussen de objectieve waarheid en de subjectieve waarheid.
Al eerder in een column illustreerde ik dit verschil aan de hand van een heel simpel voorbeeld: man A zegt dat hij net geslagen is door man B die juist het omgekeerde beweert. Wat beiden echter niet weten, is dat meerdere videocamera’s het incident hebben geregistreerd waaruit duidelijk blijkt dat man A man B heeft geslagen en niet andersom: de objectieve waarheid. Over het hoe en waarom van het incident zullen de meningen tussen beiden ongetwijfeld enorm uiteenlopen en daarom noemen we dat de subjectieve waarheid; een waarheid die moeilijk zo niet onmogelijk tot een objectieve waarheid te herleiden valt.
Al eerder in een column illustreerde ik dit verschil aan de hand van een heel simpel voorbeeld: man A zegt dat hij net geslagen is door man B die juist het omgekeerde beweert. Wat beiden echter niet weten, is dat meerdere videocamera’s het incident hebben geregistreerd waaruit duidelijk blijkt dat man A man B heeft geslagen en niet andersom: de objectieve waarheid. Over het hoe en waarom van het incident zullen de meningen tussen beiden ongetwijfeld enorm uiteenlopen en daarom noemen we dat de subjectieve waarheid; een waarheid die moeilijk zo niet onmogelijk tot een objectieve waarheid te herleiden valt.
Waar ik absoluut niet in ben geïnteresseerd is mijn waarheid of jouw waarheid, omdat deze subjectief zijn. De objectieve waarheid, dát is waar het mij om gaat. Met als doel om zoveel mogelijk pure kennis te vergaren over hoe de wereld daadwerkelijk in elkaar steekt om deze beter te leren kennen en begrijpen. Kennis die dus is gebaseerd op feiten en ontdaan is van alle overbodige en subjectieve ruis.
Spirituele mensen en de objectieve waarheid
Wie de objectieve waarheid wil vinden of minimaal zo dicht mogelijk wil benaderen, ontkomt niet aan de enige geschikte methode daarvoor: de wetenschap. Bij elke andere methode begeef je je (eerder) vroeg of laat op het terrein van de subjectieve waarheid.
Uit de vele onbewezen theorieën die in de spirituele wereld rondzweven, kun je een aantal conclusies trekken.
Uit de vele onbewezen theorieën die in de spirituele wereld rondzweven, kun je een aantal conclusies trekken.
Of veel spirituele mensen zijn niet geïnteresseerd in de objectieve waarheid.
Of ze zijn er gewoon van overtuigd dat de - objectieve - waarheid helemaal niet bestaat (wat overigens ook een interessante filosofische discussie is). In welk geval het uiteraard volstrekt logisch is dat je geen behoefte hebt aan een zoektocht naar de waarheid. Naar iets zoeken wat niet bestaat, is tenslotte totaal zinloos.
Of veel spirituele mensen zijn ervan overtuigd dat hun subjectieve waarheid dé waarheid is.
Spirituele theorieën en wetenschappelijk onderzoek
Natuurlijk vergeet ik niet dat er binnen de spirituele wereld ook nog een groep mensen bestaat die wel degelijk geïnteresseerd is in wetenschap en de (objectieve) waarheid. Vanuit deze hoek worden pogingen gedaan om spirituele theorieën te onderwerpen aan wetenschappelijk onderzoek in de hoop ze op een dag met bewijzen te kunnen onderbouwen. Zo lijken er op dit gebied de laatste jaren bijvoorbeeld steeds meer wetenschappelijke aanwijzingen te komen dat meditatie daadwerkelijk iets teweegbrengt in de hersenen wat positieve effecten tot gevolg heeft. Overbodig te vermelden dat ik dit terrein binnen de spiritualiteit wel uitermate boeiend vind.
Deel 2 volgt meteen hierna.
Tonko
Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten