290. Column over dood tennisster Jana Novotná: Zachtaardige en bescheiden mensen als Jana Novotná kennen altijd meer twijfels

 

Onderwerpen

actualiteit - dood Jana Novotná en Charles Manson - choking - Miloslav Mecir - twijfel en (faal) angst

Ach gossie moment

En weer had ik een “Ach gossie” moment bij het horen van het nieuws van het overlijden van een beroemd persoon. Charles Manson - de charismatische leider van een sekte die eind jaren zestig verantwoordelijk was voor de dood van minstens acht mensen - overleed op zondag 19 november.
Maar wie nu denkt dat de eerste zin op hem slaat, kent mij en mijn columns niet. Nee, ik heb het natuurlijk niet over Manson maar over de (voormalig) Tsjechische tennisster Jana Novotná die op dezelfde dag overleed aan kanker. 

 

Gestoorde psychopaat spreekt meer tot de verbeelding

Niet dat het om kwantiteit gaat, maar het is voor onze wereld veelzeggend dat de ironie van het lot wil dat er op deze aarde meer mensen zullen treuren om de dood van Manson dan om het verlies van Novotná. Manson ontving naar schatting 60.000 brieven per jaar van (veelal vrouwelijke) bewonderaars. Dat veel vrouwen op foute mannen plegen te vallen weet ik, maar dit soort vrouwen nemen het begrip "fout" wel heel letterlijk.  

Tja, een gestoorde psychopaat die verantwoordelijk is voor diverse moorden blijft nu eenmaal altijd meer tot de verbeelding spreken dan een vriendelijke en bescheiden proftennisster die één keer Wimbledon heeft gewonnen. Het is wat het is.
“Positief” aan dit verhaal is dat ik dus nog altijd kans maak om gedurende mijn leven immens populair te worden en duizenden vrouwelijke fans (én huwelijksaanzoeken) binnen te hengelen. Daarvoor hoef ik “alleen nog maar” een serie gruwelijke moorden te plegen of - nog beter - anderen vanuit mijn rol als charismatische sekteleider voor mijn karretje te spannen om ze het vuile werk voor mij te laten opknappen.
Voor zijn imago van iconische “massamoordenaar” heeft Manson gedurende de 83 jaar die hij op deze aarde doorbracht een opvallend aantal moorden gepleegd: nul komma nul. Oftewel evenveel als ik, waarmee hij in elk geval één overeenkomst met mij had. Met dat pikante verschil dat ik die nul nog kan wegwerken en hij niet meer. Zo bekeken was Manson eigenlijk best wel een watje. Daar verandert zelfs het op zijn voorhoofd ingekerfde hakenkruis niets meer aan.

 

Over de doden niets dan goed

Nee, geef mij dan toch maar Novotná. Ondanks dat ik Jana persoonlijk uiteraard niet heb gekend, vermoed ik op basis van wat ik al van haar wist en verder nog over haar heb gelezen dat ik met haar wél een aantal belangrijke overeenkomsten had. In tegenstelling tot bij Manson kan ik me op meerdere punten wél met Novotná identificeren (en pats, weg is mijn droom om op een dag de populariteit van Manson te kunnen evenaren).

Zo wordt Novotná omschreven als een vriendelijke, bescheiden, lieve, slimme, integere vrouw die soms wat nors kon overkomen en die een teruggetrokken leven leidde. Zo wisten alleen intimi dat Novotná ongeneeslijk ziek was.
Zelfs al houd ik rekening met het gegeven dat alle (voormalige) tennisprofs in hun reacties op het overlijden van Novotná aan het spreekwoord “Over de doden niets dan goeds” zullen hebben gedacht, dan nog blijft er een heel mooi en positief beeld over van Jana Novotná wat mij niet verbaast.

 

Wimbledonfinale 1993 tegen Steffi Graf

Zoals meer tennisliefhebbers met mij zullen doen, moet ik bij Jana Novotná vooral denken aan die ene dag waarop ze Wimbledonkampioene had moeten worden maar het niet werd.
In de Wimbledonfinale van 1993 speelde ze tegen topfavoriete Steffi Graf uit Duitsland maar Jana was die dag beter. Op de stand 6-7, 6-1, 4-1 en 40-15 voor Novotná, met dus twee kansen op 5-1 (een game later had ze op de service van Graf nog twee breakpunten voor 5-2), leek de winst voor het oprapen. Vanaf dat moment ging het echter mis. Novotná begon simpele volleys en smashes te missen, ze sloeg dubbelfouten op cruciale momenten en Graf won simpel vijf games op rij en de match: 7-6, 1-6, 6-4.
Tijdens de prijsuitreiking barstte Novotná in tranen uit en werd ze door de Hertogin van Kent getroost met de woorden dat haar dag op Wimbledon nog wel zou komen. Gelukkig voor Novotná kwam die voorspelling uit: vijf jaar later in 1998 won ze haar enige Grandslam door in de finale van Wimbledon met 6-4, 7-6 te winnen van de relatief onbekende Française Nathalie Tauziat.

 

Choking

In de sport is “choking” (letterlijk stikken) - in het Nederlands het best vertaald als “onder de druk bezwijken” - een bekend verschijnsel. Het is een vorm van twijfel en (faal) angst.

Na in een flow op voorsprong te zijn gekomen, kom je met de finish in zicht opeens in een fase waarin je (teveel) gaat nadenken. Waar je daarvoor bijna alles automatisch deed, schieten er nu opeens allerlei negatieve gedachtes en vragen door je hoofd: hoe kan ik die voorsprong vasthouden, hoe voorkom ik dat de ander terugkomt, moet ik iets gaan veranderen om de winst veilig te stellen etc.?

Uiteindelijk zorgt deze negativiteit ervoor dat je voorsprong slinkt en dan kun je dingen gaan denken als: zie je wel, hij komt terug, ik kan het niet, ik ga toch weer verliezen, ik ben een loser etc.
Helaas kan ik over choking meepraten, want in mijn zeer bescheiden tenniscarrière heb ik regelmatig gechookt. Op een gegeven moment was het zelfs zo erg dat ik opkeek tegen een 5-2 voorsprong omdat ik die stand al zo vaak uit handen had gegeven dat ik bij voorbaat de bui al zag hangen. “Daar gaan we weer” was op zo’n moment een veelvoorkomende negatieve gedachte die niet uit mijn hersenpan te bannen was.

 

Miloslav Mecir

Uit het professionele tennis heb ik overigens nog een prachtig voorbeeld van choking dat vrijwel niemand zal kennen: in 1985 speelde de Tsjech Miloslav Mecir in Düsseldorf tijdens de World Team Cup ontmoeting Tsjechoslowakije-USA tegen zijn vroegere idool Jimmy Connors. Bij een 5-3 voorsprong in de derde en beslissende set werd de spanning Mecir teveel. Na de ene na de andere dubbelfout te hebben geslagen, besloot de zeer geëmotioneerde Mecir uit wanhoop maar onderhands te gaan serveren. Overbodig te zeggen dat hij de wedstrijd verloor: 3-6, 6-3, 5-7.
Net als Novotná stond/staat Mecir bekend als een zachtaardig, gevoelig en bescheiden mens. Met hetzelfde volop aanwezige talent maar met een ander, wat harder karakter (met minder twijfels, meer geloof in zichzelf, zelfverzekerder etc.) was Mecir zonder twijfel veel succesvoller geweest. Zelf beschouw ik Mecir als de grootste tennisser ooit zonder Grandslamoverwinning op zak.

 

Twijfel is het begin van wijsheid

Moraal van mijn verhaal is dat zachtaardige, bescheiden types als Mecir en Novotná gemiddeld altijd meer twijfels zullen kennen en dus ook gevoeliger zullen zijn voor choking en dat maakt ze in mijn ogen alleen maar menselijk(er). Ondanks dat er ongetwijfeld een paar uitzonderingen zullen zijn, zul je niet snel een arrogante eikel als bijvoorbeeld Lance Armstrong (of een Charles Manson) zien choken. “Twijfel is voor losers” zou een goed levensmotto van Armstrong kunnen zijn.
Nee, geef mij dan maar de Franse filosoof René Descartes die ooit zei: “Twijfel is het begin van wijsheid”. En zo zijn er overigens meer mooie citaten over twijfel: “Hoe meer kennis, hoe meer twijfel”( Duitse schrijver Johann Wolfgang von Goethe), “Domoren zijn meestal zelfverzekerd, terwijl wie verstand bezit ook zelfkritiek en twijfel kent en daarom komt de wereld niet veel verder.” (Engelse filosoof Bertrand Russell) en "Een gebrek aan twijfel leidt tot een gebrek aan creativiteit". (Nederlandse filosoof E.J. Ouweneel).
Juist omdat Novotná met haar zachtaardige, integere karakter op zijn tijd ook haar twijfels had, raakt haar dood mij. Daar twijfel ik niet aan.

Tonko

Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.