296. Column actualiteit afgelopen week, om over na te denken - overlijden Stephen Hawking: En dáárom is een natuurkundig genie mijn 'droombaan'

Onderwerp: overlijden Stephen Hawking

 

Noem het toeval

Toen ik van de week tijdens het autorijden moest denken aan het overlijden van Stephen Hawking zette ik op mijn mobiel het bestand met mijn favoriete muzieknummers aan. Noem het toeval of niet maar het eerste nummer wat klonk was de prachtige soundtrack van de film “The Theory of Everything” over het leven van Hawking.
Natuurlijk noem ik het toeval en ik mag gerust aannemen dat Hawking dat met mij eens zou zijn geweest. Als natuurkundige, wiskundige, pure wetenschapper én agnost zal Hawking net als ik niets hebben gehad met mensen die ervan overtuigd zijn dat toeval niet bestaat. Natuurlijk bestaat toeval. Sterker nog, zonder toeval zouden het heelal, het leven en ons bestaan niet zijn geweest wat het nu is.
Maar mensen die niet in toeval geloven, zullen ongetwijfeld weer dingen aangrijpen waarmee ze bevestigd worden in hun overtuigingen zoals bijvoorbeeld de datum waarop Hawking is overleden: 14 maart. Behalve dat op deze datum toevallig Albert Einstein is geboren (14-3-1879), is het op 14/3 - of zoals Amerikanen schrijven 3/14 - ook internationale Pi-dag, zeg maar een soort feestdag voor wiskundigen. Dit heeft te maken met het feit dat de eerste drie cijfers van het wiskundige mythische getal 3, 1 en 4 zijn.
Ach, de mens is altijd goed in het vinden van verbanden die er niet zijn. Wie in een willekeurige tekst een code wil vinden, zal ‘m ook vinden: zoekt en gij zult vinden.

 

De ideale baan

“The Theory of Everything” was een goede film met mooie filmmuziek maar net als de televisieserie “Genius” over Albert Einstein om dezelfde redenen een beetje teleurstellend: de film richt zich vooral op het privéleven van Hawking waar ik had gehoopt op een focus op zijn fascinerende wetenschappelijke theorieën.
Laatst had ik het met iemand nog over het wel of niet bestaan van de ideale baan waarbij ik aangaf dat ik het allerliefst een natuurkundig genie zou zijn geweest.
Waar de meeste anderen in dat geval waarschijnlijk voor een “ideale” baan zouden kiezen die je nog enigszins realistisch zou kunnen noemen, is dat met een “baan” als natuurkundig genie natuurlijk allerminst het geval. Een natuurkundig genie word je tenslotte niet, zo word je geboren (nature). Waarna het met de nurture-omstandigheden natuurlijk nog wel "even" mee moet zitten om je ook daadwerkelijk daar te brengen waar je je genialiteit volledig tot bloei kunt laten komen.
Waarbij ik me overigens afvraag of de vervelende omstandigheid van het op 21-jarige leeftijd horen dat je de vreselijke ziekte ALS hebt Stephen Hawking misschien niet juist geholpen heeft om te kunnen uitgroeien tot de meest briljante wetenschapper van onze tijd. Want als je lichaam het niet meer doet maar je briljante hersens gelukkig nog wel en je leeft in de veronderstelling dat je niet lang meer te leven hebt, zou dat best eens kunnen leiden tot een enorme drive die je zonder die ziekte niet of minder zou hebben gehad. Misschien een controversiële gedachte - omdat anderen juist zullen denken dat Hawking zonder die ziekte nog veel meer briljante theorieën zou hebben voortgebracht - maar wel een interessante om over na te denken. Al zullen we natuurlijk nooit weten of er een kern van waarheid in zit.

 

Zinloze bezigheidstherapie

Als ik kijk naar onze wereld en ik denk na over wat ik uiteindelijk het meest boeiend van alles vind dan kom ik toch “gewoon” uit bij de grote wetenschappelijke levensvragen en mysteriën rondom het ontstaan van alles, het heelal, ruimte en tijd, het leven enzovoort. En laat dat nou precies datgene zijn waar Stephen Hawking zijn hele leven aan heeft gewijden en waar ik hem om heb benijd.
Ik kan er niets aan doen maar hoe meer ik de wereld om mij heen observeer en analyseer hoe nietszeggender ik ‘m vind. We kunnen er lang of kort over praten maar vrijwel alles waar wij mensen zo druk mee bezig zijn, wordt gedreven door ons ego en daar word ik als ik erover doordenk nou niet bepaald blij of opgewonden van.
Of het nou gaat om het najagen van flitsende carrières met zoveel mogelijk status, macht en geld of om - nóg erger - het uitvechten van oorlogen omdat men zichzelf, bijvoorbeeld vanuit religieuze motieven, superieur acht aan de vijand, ik beschouw het allemaal als een soort zinloze bezigheidstherapie waar de wereld niet beter of mooier van wordt.

Het komt op mij een beetje over alsof wij mensen druk bezig zijn met het creëren van een illusie waarin we onszelf wijsmaken dat we uiterst zinvol bezig zijn terwijl de harde waarheid is dat vrijwel alles wat wij doen geen verschil maakt (hooguit voor ons zelf en ons ego). Ja, wij willen allemaal zo dolgraag denken dat we uniek zijn, maar in feite kunnen we er niet omheen dat wij (bijna) allemaal compleet vervangbaar zijn en leven in een wereld waarin alles vergankelijk is. 

 

Survival of the fittest

Natuurlijk ben ik nou ook weer niet zo wereldvreemd dat ik niet besef dat dit menselijke gedrag volstrekt logisch en normaal is aangezien ook wij mensen gewone dieren zijn die op onze manier slechts met elkaar een “survival of the fittest” strijd aan het uitvechten zijn. Maar desalniettemin kan ik er niet omheen dat als ik dit alles van een afstand observeer en analyseer ik het uiteindelijk allemaal zo onbenullig en nietszeggend vind. Noem mij gerust cynisch maar als ik mensen hoor praten over waar ze allemaal mee bezig zijn en welke mooie prestaties ze leveren (bijvoorbeeld op Facebook), betrap ik mezelf steeds vaker op gedachten als “So what?” of "Who cares?"
Bij het werk van natuurkundige genieën als een Stephen Hawking denk ik zoiets echter NOOIT. Wat zij doen, vind ik machtig interessant om de eenvoudige reden dat zij op zoek zijn naar de essentie van ons bestaan en wat is er nou boeiender en zinvoller dan dat? Weg met alle ruis en ego’s en bezigheidstherapieën: de zoektocht naar antwoorden op de grootste levensvragen uit de wetenschap, dát is pas het échte werk!

 

Chimpansee

En dáárom is een natuurkundig genie mijn "droombaan”. Een functie waarin je daadwerkelijk een steentje kan bijdragen aan het verkrijgen van meer begrip van de werkelijkheid past perfect bij mij.

Enig “klein” minpuntje voor mij is dat ik hooguit in hoofdlijnen iets kan begrijpen van de onderwerpen waar dit soort genieën zich mee bezighouden. Vergeleken met briljante mensen als Newton, Einstein en Hawking voel ik me echt een chimpansee. Wat ik zeg naar aanleiding van een opmerking die ik ooit een hoogbegaafde vrouw op Facebook zag maken. Zij gaf aan het niet te begrijpen waarom niet-hoogbegaafde mensen toch zo beledigd raakten als zij uitlegde dat het voor iemand met een IQ van boven de 130 het leven met “gewone” mensen (gemiddeld IQ 100) net zo is als wanneer “gewone” mensen de hele dag tussen chimpansees (gemiddeld IQ 70) moeten rondlopen. Waarbij ik me toen al bedacht hoe ik mij dan wel niet zou moeten voelen tussen genieën van het niveau van een Albert Einstein of een Stephen Hawking.

 

Ik sluit af met een grappige gedachte die door mijn hoofd ging naar aanleiding van de dood van Stephen Hawking. Ik vroeg me af of Hawking inmiddels persoonlijk kennis zou hebben gemaakt met zijn Schepper en zo ja, wat dat dan met hem zou hebben gedaan. Ik denk in elk geval dat Stephen Hawking van verbazing van zijn stoel zal zijn gevallen… 

 

(maar eerlijk gezegd denk ik niet dat dit gebeurd is; Hawking was tenslotte niet voor niets een genie...)

 

Tonko

Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.