ONDERWERPEN: DAGOBERTDUCKTAKS - ECONOOM THOMAS PIKETTY
Dagoberducktaks
Bij DWDD gisteravond ging het over de tien woorden die Van Dale Uitgevers weer heeft genomineerd voor de titel "Woord van het jaar". Eén van die woorden is “dagobertducktaks”, de extra belasting voor heel rijke mensen. Natuurlijk kan dit woord niet los worden gezien van de wereldberoemde Franse econoom Thomas Piketty die een paar weken geleden nog op uitnodiging van de Tweede Kamer in ons land was om zijn belangrijkste conclusies uit zijn bestseller “Le Capital du XXI siècle” te bespreken (een commercieel slimme knipoog naar “Das Kapital” uit 1867 van Karl Marx).
Waarom Thomas Piketty in tegenstelling tot veel collega-economen wél internationaal is doorgebroken met een bestseller over economie, komt vooral omdat Piketty niets aan het toeval heeft overgelaten door zijn stellingen in zijn boek stevig te onderbouwen met uitgebreide data, feiten, analyses en statistieken. Daar waar andere economen al decennialang uiteenlopende beweringen plegen te doen die regelmatig meer op gevoelens dan op feiten lijken te zijn gebaseerd, zijn vriend en vijand het erover eens dat Piketty meer recht van spreken heeft door zijn uitvoerig onderbouwd onderzoek.
Wat Piketty samengevat in zijn boek aantoont, is dat het rendement op vermogen groter is dan de groei van de economie. Afgezien nog van de (enorme) verschillen in lonen wereldwijd, is hierdoor een situatie ontstaan waarin de tot stand gekomen inkomensverschillen tussen rijk en arm in de toekomst alleen maar groter en groter zullen worden waardoor het op den duur zelfs een gevaar zal gaan vormen voor de democratie. De kern van democratie is tenslotte dat iedereen een gelijke stem heeft, maar in een samenleving waarin een kleine groep de volledige financiële macht heeft, is dat een illusie. Waardoor de kans op onvrede, instabiliteit en oorlogen zal toenemen.
Een mogelijkheid die Piketty aandraagt om de ongelijkheid te verkleinen is het zwaarder belasten van de vermogens: de dagobertducktaks.
Steeds terugkerende patronen
Ik ben geen econoom. Sterker, hoe breed ik ook geïnteresseerd ben, heeft het onderwerp economie mij altijd weinig kunnen boeien. Dat zal ermee te maken hebben dat als je aan economie denkt, je meteen aan geld denkt en ik zelf ervan overtuigd ben dat in die samenleving (mijn Utopia) waarin mensen het meest gelukkig zullen zijn geld helemaal niet bestaat. Ja, ook ik heb geld nodig, maar verder doet het mij niets. Maar dat is een andere discussie.
Desalniettemin ben ik er in mijn leven inmiddels ook achtergekomen dat het leven een stuk simpeler in elkaar steekt dan ik altijd dacht. Als je op zoek naar de waarheid alles in het leven door gaat analyseren kom je uiteindelijk uit op een aantal steeds terugkerende patronen die de werkelijkheid een stuk duidelijker en verklaarbaarder maken. Als iemand mij vraagt om dé filosofie van Tonko Lumn in één zin samen te vatten dan is het deze zin wel.
Als je bijvoorbeeld kijkt naar een willekeurig mens en je gaat bepaald gedrag van hem analyseren in een poging het te verklaren dan is de kans groot dat je door alle ruis heen uiteindelijk gewoon zal stuiten op het ego. Deze ruis kan bijvoorbeeld bestaan uit een vlotte babbel die verhullend werkt voor allerlei achterliggende angsten, onzekerheden en ware (veelal egocentrische en egoïstische) motieven. De mens is en blijft gewoon een dier dat voor alles gaat voor de primaire, vanuit het ego ontsprongen behoeftes.
Desalniettemin ben ik er in mijn leven inmiddels ook achtergekomen dat het leven een stuk simpeler in elkaar steekt dan ik altijd dacht. Als je op zoek naar de waarheid alles in het leven door gaat analyseren kom je uiteindelijk uit op een aantal steeds terugkerende patronen die de werkelijkheid een stuk duidelijker en verklaarbaarder maken. Als iemand mij vraagt om dé filosofie van Tonko Lumn in één zin samen te vatten dan is het deze zin wel.
Als je bijvoorbeeld kijkt naar een willekeurig mens en je gaat bepaald gedrag van hem analyseren in een poging het te verklaren dan is de kans groot dat je door alle ruis heen uiteindelijk gewoon zal stuiten op het ego. Deze ruis kan bijvoorbeeld bestaan uit een vlotte babbel die verhullend werkt voor allerlei achterliggende angsten, onzekerheden en ware (veelal egocentrische en egoïstische) motieven. De mens is en blijft gewoon een dier dat voor alles gaat voor de primaire, vanuit het ego ontsprongen behoeftes.
Twee groepen mensen
Dus zonder vanuit het perspectief van een econoom in te gaan op details kan ik vanuit mijn analyserend vermogen kijkend en zoekend naar patronen en de waarheid wel iets vertellen over de essentie van het boek van Thomas Piketty en over de reden waarom er (vooral onder de rijken) zoveel ophef over is ontstaan.
Om mijn punt duidelijk te maken, zal ik het een en ander simplificeren en chargeren. Bijvoorbeeld door te stellen dat je mensen op basis van hoe ze in het leven staan - en dan met name op het gebied van hun omgang met geld en middelen - in twee groepen kunt indelen.
Om mijn punt duidelijk te maken, zal ik het een en ander simplificeren en chargeren. Bijvoorbeeld door te stellen dat je mensen op basis van hoe ze in het leven staan - en dan met name op het gebied van hun omgang met geld en middelen - in twee groepen kunt indelen.
Survival of the fittest groep
Aan de ene kant heb je de mensen die bewust dan wel onbewust het uitgangspunt hanteren dat ze in een harde wereld leven en ze dus in de eerste (en soms zelfs laatste) plaats aan zichzelf en hun familie moeten denken om te overleven. Het is ieder voor zich, je moet hard werken en pakken wat je pakken kan, want het leven is al zo kort. Als ze krijgen wat ze hebben willen, zijn ze gelukkig. Ongeacht wat anderen krijgen en hebben. Noem het de “survival of the fittest” groep.
Sociale groep
Aan de andere kant heb je de mensen die bewust dan wel onbewust als uitgangspunt hebben dat, wellicht juist omdat het een harde wereld is, ze niet (willen) vergeten dat ze met andere mensen samenleven en ze dus behalve aan zichzelf en hun familie ook aan (delen met) anderen denken. Bij de beoordeling van geluk kijken ze niet alleen naar zichzelf maar ook naar anderen en het groter geheel. Noem dit de sociale groep.
Kapitalisme vs. socialisme en communisme
Zwart-wit bekeken kun je stellen dat het kapitalisme is voortgevloeid uit het eerste uitgangspunt en het socialisme en (meer radicale) communisme uit het tweede.
Het kapitalisme wil zo min mogelijk bemoeienis van de overheid omdat het recht van de sterkste moet gelden: je hebt zelf in de hand wat er van je terechtkomt en als je maar hard genoeg werkt, kun je bereiken wat je wilt.
Het socialisme en het communisme in oorsprong willen ter bescherming van alle burgers juist overheidsbemoeienis die erop toeziet dat alles zo eerlijk mogelijk wordt verdeeld. Waarbij het mij overbodig lijkt te vermelden dat het communisme in de praktijk al heel snel is gaan afwijken van de theorie. De reden waarom dit gebeurde, beschreef George Orwell al in 1945 voortreffelijk in zijn meesterlijke persiflage op de Russische Revolutie “Animal Farm” en kan worden samengevat in een paar woorden: egoïsme, hebberigheid en de behoefte aan macht. Leuk en aardig het idee dat “Everyone is equal” zo lang als we daarbij maar niet vergeten dat “Some are more equal than others.”
Het kapitalisme wil zo min mogelijk bemoeienis van de overheid omdat het recht van de sterkste moet gelden: je hebt zelf in de hand wat er van je terechtkomt en als je maar hard genoeg werkt, kun je bereiken wat je wilt.
Het socialisme en het communisme in oorsprong willen ter bescherming van alle burgers juist overheidsbemoeienis die erop toeziet dat alles zo eerlijk mogelijk wordt verdeeld. Waarbij het mij overbodig lijkt te vermelden dat het communisme in de praktijk al heel snel is gaan afwijken van de theorie. De reden waarom dit gebeurde, beschreef George Orwell al in 1945 voortreffelijk in zijn meesterlijke persiflage op de Russische Revolutie “Animal Farm” en kan worden samengevat in een paar woorden: egoïsme, hebberigheid en de behoefte aan macht. Leuk en aardig het idee dat “Everyone is equal” zo lang als we daarbij maar niet vergeten dat “Some are more equal than others.”
Rekening houden met verschillen tussen mensen
Wat de twee groepen naar mijn mening vooral onderscheidt, is dat de sociale groep meer rekening lijkt te houden met de verschillen tussen mensen terwijl de survivalgroep daar geen boodschap aan lijkt te hebben.
Als iemand die “de waarheid” poogt te zoeken, ben ik gek op feiten. Een van de feiten in dit verhaal is dat mensen per definitie ongelijk zijn en dat de factoren geluk en pech hierin een essentiële rol spelen. Geluk of pech kan bijvoorbeeld net dat verschil maken tussen geboren worden in een welvarend gezin in Europa of geboren worden in een van de armste landen in Afrika. Een miljonair uit een welgestelde familie in de Verenigde Staten zal een overtuigd kapitalist zijn, maar de interessante vraag is of hij dat ook zou zijn geweest als hij als zoon van onaanraakbaren (de laagste kaste) in India zou zijn geboren.
Afgezien nog van de locatie waar je geboren wordt, heb je natuurlijk met nog veel meer factoren te maken die ongelijkheid veroorzaken. Vat het simpel samen in de nature- (genen, intelligentie, fysieke en geestelijke gesteldheid etc.) en nurture-factoren (opvoeding, sociale omgeving, peergroepen etc.).
Als iemand die “de waarheid” poogt te zoeken, ben ik gek op feiten. Een van de feiten in dit verhaal is dat mensen per definitie ongelijk zijn en dat de factoren geluk en pech hierin een essentiële rol spelen. Geluk of pech kan bijvoorbeeld net dat verschil maken tussen geboren worden in een welvarend gezin in Europa of geboren worden in een van de armste landen in Afrika. Een miljonair uit een welgestelde familie in de Verenigde Staten zal een overtuigd kapitalist zijn, maar de interessante vraag is of hij dat ook zou zijn geweest als hij als zoon van onaanraakbaren (de laagste kaste) in India zou zijn geboren.
Afgezien nog van de locatie waar je geboren wordt, heb je natuurlijk met nog veel meer factoren te maken die ongelijkheid veroorzaken. Vat het simpel samen in de nature- (genen, intelligentie, fysieke en geestelijke gesteldheid etc.) en nurture-factoren (opvoeding, sociale omgeving, peergroepen etc.).
Tabula rasa
Stel dat iedereen op deze wereld wordt geboren zoals filosofen als Aristoteles, Thomas van Aquino en John Locke vroeger dachten: als ongeschreven blad (“tabula rasa” - ongeschreven plank). En daar bovenop groeit iedereen ook nog eens op in vergelijkbare nurture-omstandigheden. In dat geval zou ik de grootste voorstander van het kapitalisme zijn: je begint allemaal op hetzelfde punt en dus is het helemaal aan jou wat je er verder van maakt. Eerlijker kan niet. Succes ermee!
Maar de werkelijkheid is compleet anders. Ieder mens is verschillend waardoor voor de één kans op succes en rijkdom veel groter zal zijn dan voor de ander. Wie weet loopt er op het moment dat ik dit schrijf wel ergens in Afrika een jongetje/meisje naar water te zoeken dat de potentie en genialiteit van een Bill Gates heeft maar waar we nooit achter zullen komen eenvoudigweg omdat de omstandigheden daar dat voorkomen.
Maar de werkelijkheid is compleet anders. Ieder mens is verschillend waardoor voor de één kans op succes en rijkdom veel groter zal zijn dan voor de ander. Wie weet loopt er op het moment dat ik dit schrijf wel ergens in Afrika een jongetje/meisje naar water te zoeken dat de potentie en genialiteit van een Bill Gates heeft maar waar we nooit achter zullen komen eenvoudigweg omdat de omstandigheden daar dat voorkomen.
Vervolg komt hierna.
Tonko
Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.Tonko
Geen opmerkingen:
Een reactie posten