126. COLUMN HOLLAND DOC DOCUMENTAIRE DE 500 GESTOLEN BABY'S VAN DE DWAZE OMA'S VAN ARGENTINIË: "Als een moord in de doofpot"

DOCU "DE 500 GESTOLEN BABY'S VAN DE DWAZE OMA'S"

 

Interessante documentaires

In deze tijd is het aanbod aan interessante documentaires en films gelukkig groot. Ik neem heel veel op om later terug te kijken, maar loop daarin behoorlijk achter. In mijn columns zal ik af en toe schrijven over een documentaire die ik onlangs uit de stapel heb getrokken en bekeken. De documentaire waar ik nu iets over kwijt wil is er een van Holland Doc uit 2013: “De 500 gestolen baby’s van de dwaze oma’s van Argentinië”.

 

Eén grote leugen

Stel je bent een volwassen man/vrouw en je bent als kind opgegroeid in een land met een dictatuur (dat inmiddels een democratie is geworden) met ouders waarvan je vader altijd een hoge functie in de maatschappij had. In je jeugd ben je opgevoed met het idee dat er slechte mensen zijn die het land willen kapotmaken. Maar je hebt ook geleerd dat de regering de burgers daar gelukkig altijd tegen zal beschermen door deze dissidenten en vijanden van de staat op te pakken en gevangen te zetten. Nee, dit gaat niet over onze koningin Maxima, al zullen er ongetwijfeld een aantal overeenkomsten zijn.
Op een dag kom je er toevallig achter dat je leven één grote leugen is geweest. Je ouders blijken niet je echte ouders te zijn. Je echte, biologische ouders blijken als dissidenten te zijn opgepakt toen jij of net een baby was of nog geboren moest worden omdat je moeder op dat moment (hoog) zwanger was. Wellicht hebben ze je moeder in de gevangenis nog even de tijd gegeven om van jou te bevallen, maar kort daarna is zij net als je vader ineens spoorloos “verdwenen”. Waarbij de kans groot is dat ze verdwenen zijn richting de bodem van een rivier of oceaan waar ze levend maar vastgebonden vanuit een vliegtuig in werden gegooid.  Net als vijfhonderd andere baby’s ben jij vervolgens ondergebracht bij hoge functionarissen en belangrijke aanhangers van de dictatuur.

 

Niet willen of durven weten

Iets meer dan honderd personen in Argentinië is dat de afgelopen decennia overkomen. Waarvan sommigen letterlijk van hun “vader” te horen kregen dat hij hun ouders hoogst persoonlijk had vermoord. Op dit moment lopen er in Argentinië ongeveer nog vierhonderd mensen van ongeveer 35 jaar rond die niet weten (of wellicht niet willen en/of durven weten) dat hun ouders niet hun echte ouders zijn en dat ze in werkelijkheid het kind zijn van verzetstrijders tegen het dictatoriale regime gedurende de vuile oorlog in de jaren 1976-1983. Je zult maar zo iemand zijn; verschrikkelijk.

 

Echte helden

Ik zal niet snel iemand een held noemen. Maar voor degenen die het lef hebben om op het hoogte-/dieptepunt van een levensgevaarlijk dictatoriaal regime de kwestie rondom hun verdwenen en gestolen (klein)kinderen en baby’s in het openbaar aan de kaak te stellen, maak ik graag een uitzondering. Dat zijn voor mij pas echte helden: de dwaze moeders en oma’s van Plaza de Mayo.

Ooit begonnen op 30 april 1977 met een stille demonstratie op dit inmiddels beroemde hoofdplein van het centrum van Buenos Aires door veertien moeders van verdwenen kinderen onder leiding van Azucena Villaflor die “gewoon” opheldering wilde hebben over het lot van haar vijf maanden daarvoor opgepakte zoon en zijn vrouw.

Later dat jaar ondergingen heldin Villaflor samen met een aantal andere moeders hetzelfde lot als hun kinderen: ze werden opgepakt en verdwenen ook spoorloos. In 2005 werd het lichaam van Villaflor teruggevonden en geïdentificeerd; ook zij bleek levend en vastgebonden in het water te zijn gegooid.

 

Prachtig en aandoenlijk

De moeders en later ook de oma’s van de gestolen baby’s/kleinkinderen bleven vanaf 1977 elke donderdag rond 15.30 uit protest rondwandelen op het Plaza de Mayo met foto’s van hun dierbare vermisten.

En ondanks dat inmiddels Argentinië alweer decennia lang een democratie is, een aantal grote schurken van het beruchte dictatoriale regime - na een tijdlang tussen hoop (gratie) en vrees (veroordeling) te hebben geleefd - uiteindelijk achter de door hen zo gevreesde tralies is beland (de allergrootste schurk overleed vorig jaar in de gevangenis:  voormalig president Jorge Videla), en ondanks dat veel moeders en oma’s ook niet meer leven, wandelt een klein groepje van de overgebleven nog fitte moeders en oma’s van (klein) kinderen die nog steeds niet dood dan wel levend zijn teruggevonden tot op de dag van vandaag 37 jaar later (!) trouw elke donderdag over het Plaza de Mayo. Prachtig én aandoenlijk tegelijkertijd.

 

Niet verdwenen maar vermoord

Overigens blijf ik in dit soort gevallen altijd een enorme hekel aan het woord “verdwenen” hebben,  omdat deze term de lading totaal niet dekt en de waarheid geen eer aandoet.

Bij verdwenen personen denk ik bijvoorbeeld aan een drama zoals nu bij de twee in Panama verdwenen meisjes: we weten niet wat er met ze gebeurd is en de mogelijkheid tot een misdrijf is absoluut aanwezig en helaas zelfs aannemelijk, maar het zou theoretisch ook nog steeds zo kunnen zijn dat er ergens in de jungle een fataal ongeluk met ze is gebeurd. Zo lang als dat niet duidelijk is, kun je het woord “verdwenen” gebruiken.

Over de situatie in Argentinië hoeft echter geen misverstand te bestaan: deze mensen zijn niet zomaar verdwenen. Er zijn geen ongelukken mee gebeurd. Ze zijn simpelweg vermoord en vervolgens op een geheime plek gedumpt in de hoop dat hun lichamen nooit meer zouden worden gevonden.

Het gaat hier dus niet om verdwenen personen; het gaat “gewoon” om vermoorde mensen en weggemoffelde lichamen. Dat vind  ik een essentieel verschil. Het beste voorstel voor een nieuwe definitie van de term “verdwenen persoon” deed ironisch genoeg de hoofdverantwoordelijke zelf, voormalig dictator Jorge Videla: “Elke verdwijning kun je interpreteren als een moord in de doofpot.”

 

Er zijn geen verdwijningen

Fascinerend is te zien hoe hoofdverantwoordelijken voor dit soort daden omgaan met de waarheid. Zo bleef Videla de verdwijningen jarenlang ontkennen: “Er zijn geen verdwijningen, dat is een schertsfiguur. Ze bestaan niet.”

Pas een jaar voor zijn dood gaf hij de verdwijningen opeens toe door te stellen dat er geen andere oplossing was geweest. Het was de ongelukkige prijs die ze moesten betalen om de oorlog te winnen en dat moest onopvallend zodat de samenleving er niets van zou merken (?) “en protesten konden worden voorkomen” (??). Het enige voordeel van zulk dom en naïef gedrag is dat het helden als de dwaze moeders en oma's van Plaza de Mayo heeft voortgebracht.

 

Medeverantwoordelijk voor daden van een walgelijk regime

Met de eerste Koningsdag op komst, krijg ik dankzij deze documentaire toch weer een bijzonder vieze smaak in mijn mond van de schoonvader van onze koning die natuurlijk allesbehalve schoon is. Wie in een dictatuur een hoge functie in de regering bekleedt, is in mijn ogen per definitie medeverantwoordelijk voor de begane misdaden van dat walgelijke regime. Punt.

Tonko

Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.

 

Fragment uit de Holland Doc documentaire De dwaze oma's van Argentinië (2013)