72. Mythe of waarheid?

TV/Film/Docu - Dieren - Liegen en bedriegen/Hypocrisie

Over dierenlijken gaan

Ik ben met mijn dochter naar de film “Chimpanzee” geweest. Een Disney-documentaire over een jonge chimpansee. Klinkt leuk, maar ik ben altijd een beetje achterdochtig als het gaat om de combinatie Disney en dieren. Dat heeft een reden.

Vroeger zag ik wel eens Disney-documentaires met bijvoorbeeld een wasbeertje in de hoofdrol dat allemaal spannende avonturen beleefde waarbij hij steeds ternauwernood aan allerlei gevaren ontsnapte. Alhoewel, ontsnapte?

Jaren later zag ik hoe deze romantische Disney-documentaires tot stand kwamen. Toen bleek dat er aan zo’n film niet één schattig wasbeertje meedeed, maar veel meer. Hoeveel precies hing af van de hoeveelheid wasbeertjes dat onderweg de dood vond. Prachtig hoor zo’n shot waarin het wasbeertje net aan de klauwen van een vos ontsnapt. Jammer alleen dat de vos in het echt meestal wel beet had. Maar daarover werd niet lang getreurd: men pakte gewoon het volgende wasbeertje en begon aan Take 2.

Ja, Disney ging over (dieren) lijken maar het leverde wel romantische films én dollars op. Gelukkig maar dat Donald Duck als Disney-animatiefiguurtje dergelijke duistere manipulatiepraktijken bespaard blijft.

 

Springen lemmingen van kliffen?

Maar het kan nog gekker. Laatst kreeg ik van mijn dochter tijdens een dierenvraagspel een vraag in de categorie Mythe of Waarheid: springen lemmingen van kliffen?
Nou reken ik op het gebied van dierenkennis lemmingen niet tot mijn specialiteit, maar ik weet nog net datgene wat – naar ik aanneem - velen met mij weten over deze rare knaagdiertjes: lemmingen hebben de eigenaardige gewoonte om zich in groepen massaal van kliffen te storten alsof ze zelfmoord willen plegen. “Fout, het is een mythe”, riep mijn dochter.
Uiteraard heb ik het opgezocht. Niet omdat ik mijn dochter wantrouw of omdat ik overtuigd was van mijn gelijk, maar uit pure nieuwsgierigheid.
Het volksverhaal over springende lemmingen bestaat al heel lang. Net als konijnen wippen lemmingen er lustig op los waardoor ze al snel met overbevolking kampen en ze gedwongen worden om naar een ander leefgebied te trekken. Ongetwijfeld zal deze massale trek meer dan eens gepaard zijn gegaan met chaotische toestanden en ongelukken waarbij in het gedrang, bijvoorbeeld rondom kliffen, diverse lemmingenslachtoffers vielen te betreuren.

 

Voor alles is een oplossing

Disney vond dit volksverhaal over lemmingen dermate fascinerend dat ze deze wilde verwerken in een natuurdocumentaire over het dierenleven op de Noordpool: “White Wilderness” (1958).
Disney had echter het probleem dat de film werd opgenomen op een plek in Midden-Canada waar geen lemmingen leefden en geen kliffen waren. Maar voor alles is een oplossing moet Disney gedacht hebben. Inuit-kinderen uit Noord-Canada kregen vijfentwintig cent per gevangen lemming wat Disney enkele tientallen lemmingen opleverde. Door deze beestjes vervolgens op een met sneeuw bedekte draaischijf te zetten en ze zo te filmen, werd bij de kijker de indruk gewekt dat je naar een heuse exodus van duizenden rennende lemmingen zat te kijken.
Bij gebrek aan een klif aan zee werd een overhangende rots boven een rivier gevonden. Omdat de lemmingen echter geen suïcidale drang vertoonden om er vanaf te springen, moesten ze een handje worden “geholpen”. De arme knaagdiertjes werden zonder pardon buiten beeld van de “klif” geduwd. Het leverde prachtige dramatische beelden op. Pas in de jaren tachtig kwam het bedrog van deze nota bene met een Oscar bekroonde documentaire uit.

 

Bij Bambi werkte dat ook

En nu komt Disney dus met “Chimpanzee”. Over het jonge aapje Oscar (zou deze naam bewust zijn gekozen met het oog richting de Academy Awards?) dat zijn moeder kwijtraakt tijdens de chaos die ontstaat na een gevecht met een rivaliserende chimpanseegroep. Uiteindelijk wordt Oscar onder de hoede genomen door het alfamannetje van zijn groep, wat zeer uitzonderlijk is.  
Als straks blijkt dat Disney bij deze film heeft gesjoemeld om te scoren, kijk ik niet gek op. “Zeg, gebeurt er nog wat spectaculairs met dat aapje of hoe zit het? Met deze saaie bedoeling wordt het nooit wat met onze film. Kunnen we er niet wat dramatiek in brengen, bijvoorbeeld door zijn moeder te laten verdwijnen? Bij Bambi werkte dat ook. Of misschien kunnen we wat reuring in de tent brengen door een andere chimpanseegroep hierheen te drijven. Dat levert vast mooie beelden op.”

Veel dingen in het leven zijn niet zo authentiek en mooi als ze lijken (zie ook column 62). De vraag is echter of wij dat willen weten. Wellicht krijg ik nu haatmails van moeders die met hun kinderen deze film wilden gaan zien zonder dergelijke voorkennis. Veel plezier!

 

Tonko

Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie