180. COLUMN FILMS DIE MIJ RAKEN, WAT JE FAVORIETE FILMS ZEGGEN OVER JOU ALS PERSOON, "HER" (2014), EDWARD SCISSORHANDS (1990), "FORREST GUMP" (1994), "THE TRUMAN SHOW" (1998), A.I. (2001), FILOSOFISCHE THEMA'S, LONERS, EENZAAMHEID, BEHOEFTE AAN MENSELIJK CONTACT: Dát zijn voor mij de mooiste verhalen!

ONDERWERPEN: FILMS DIE MIJ RAKEN - "HER" (2014)

 

Films ter ontspanning en documentaires om van te leren

Als visueel ingesteld persoon, kijk ik graag films en documentaires. Waar documentaires me nog wel regelmatig bijblijven, geldt dat niet voor films. Wat niet vreemd is, aangezien documentaires en films natuurlijk veel van elkaar verschillen. Selecteren van documentaires die ik wil zien doe ik op basis van mijn belangstelling waardoor mijn verwachtingen vanzelf hoog zijn. Als ik bijvoorbeeld een documentaire bekijk over kwantumfysica wat ik enorm interessant vind, dan mag ik verwachten dat hierdoor mijn kennis over kwantumfysica wordt vergroot en ik het dus automatisch een boeiende documentaire zal vinden.
Als ik een film wil zien, selecteer ik ook. Vooral op basis van het verhaal, het genre of de regisseur. Maar omdat ik films vooral gewoon kijk ter ontspanning zijn mijn verwachtingen automatisch lager. Als een film mij aan het denken zet of ik leer er iets van is het mooi meegenomen maar, mede op basis van mijn ervaring, ga ik daar niet van uit. 

 

Verbanden en patronen 

Wat voor mij een film goed maakt, is simpel: de film moet me bijblijven. Voor 95% van de films die ik zie, geldt dat niet. Ik kijk ze, ik vind ze op dat moment leuk (of niet) en dat was het dan.
Maar soms raakt een film mij. Wanneer dat precies gebeurt, wordt mij naarmate ik ouder word en meer (zelf)kennis krijg steeds sneller duidelijk. Wat voor meer mensen zal gelden, geldt ook voor mij: als je naar mijn favoriete films kijkt, zie je diverse verbanden en patronen. Een beetje huis-tuin-en-keuken psycholoog kan op basis van deze lijst ongetwijfeld zinnige conclusies trekken over mijn persoonlijkheid. Net als dat je een profiel van iemand kunt maken op basis van zijn kleding, zijn (gevulde) boekenkast, zijn auto of zijn geraffineerde werkwijze waarop hij mensen vermoordt (daderprofilering bij seriemoordenaars). Om maar even een boeiende zijsprong te maken. Een sprong waar de meesten van ons zich gelukkig niet aan wagen.
Het is wellicht een leuk spel: vraag aan een goede vriend(in) een top tien van favoriete films en maak op basis hiervan een lijst met persoonlijkheidskenmerken van hem/haar.

Edward Scissorhands, Forrest Gump, The Truman Show e.a.

De afgelopen decennia zijn mij onder andere de volgende films bijgebleven: “Edward Scissorhands” (1990), “Forrest Gump” (1994), “Twelve Monkey’s” (1995), “Gattaca” (1997), “The Truman Show” (1998), “Meet Joe Black” (1998), “The Green Mile” (1999), "American Beauty" (1999), “The Matrix” (1999), “A.I.: Artificial Intelligence” (2001), “Big Fish” (2003) en “Eternal Sunshine of the Spotless Mind” (2004). 

Her (2014) met Joaquin Phoenix en Scarlett Johansson

Van de week zag ik een boeiende film die mij ook raakte en die aan dit rijtje kan worden toegevoegd: “Her” (2014). De film speelt zich af in de nabije toekomst en gaat over een introverte, net gescheiden man, Theodore (gespeeld door Joaquin Phoenix), die voor zijn werk met de computer persoonlijke “handgeschreven” brieven schrijft aan mensen. Dit doet hij in opdracht, en uit naam van relaties van deze mensen die dat zelf om wat voor reden dan ook niet kunnen of willen en dit dus liever uitbesteden aan dit bedrijf.

Op een dag schaft Theodore voor zichzelf een nieuw computer-besturingssysteem aan: “Samantha”. Zeg maar een soort TomTom met een aantrekkelijke vrouwelijke stem (van Scarlett Johansson) maar dan eentje waarmee je de hele dag - via oortjes - over van alles en nog wat kan communiceren. Theodore leeft door Samantha helemaal op en wordt zelfs hopeloos verliefd op “haar”.

Eenzaamheid

Het centrale thema van de film laat zich makkelijk raden: (omgaan met) eenzaamheid. Wat mij er vooral aan raakte, is mijn overtuiging dat het hier gaat om een scenario dat ik zeer realistisch acht voor de nabije toekomst. Nu al doen mensachtige zorgrobots hun intrede in verzorgingshuizen. Voor hulp bij praktische taken, maar ook om gewoon te kunnen voldoen aan de steeds groter wordende behoefte onder eenzame senioren aan ”menselijk” contact. Contact waarvoor steeds meer verzorgers en helaas ook familieleden eenvoudigweg geen tijd meer lijken te hebben.

Een lastig dilemma: kiezen de vele eenzame senioren straks voor een leven zonder (veel) menselijk contact of gaan ze voor het "menselijke" contact met computers en robotten? Aan de ene kant een triest vooruitzicht, maar aan de andere kant misschien toch een goed alternatief voor als een goede oplossing zich niet aandient.

Wie de Samantha uit de film beluistert, kan zich wel iets voorstellen bij het plezier dat “zij” Theodore bezorgt in zijn leven. Althans, ik kan dat wel. Op het fysieke aspect na, geeft Samantha feitelijk alles - en misschien zelfs meer - wat je van een partner mag verwachten (ik zal alleen maar niet vertellen hoe de film afloopt; kijk zelf maar).

 

Uitdaging

Wie graag de uitdaging aangaat om op basis van mijn lijst van favoriete films iets over mijn persoonlijkheid te zeggen: stop verder met lezen, ga je gang en plaats je bevindingen bij (Geen) opmerkingen onderaan het blog. Het zou vooral interessant zijn als je mij helemaal niet kent.

 

Voorwaarden om geraakt te worden door film

Waarom een film mij raakt, komt voort uit een combinatie van factoren.
Soms behoort een film in totaliteit niet tot mijn absolute favorieten, maar hebben ze iets bijzonders, bijvoorbeeld op het gebied van het gebruik van prachtige kleuren (filters). Zoals bij dé favoriete film onder spirituele vrouwen: "Le Fabileux Destin d'Amélie Poulain" (2003). Ook "Alice in Wonderland" (2010) en het recentere "The Grand Budapest Hotel" (2014) hebben zo'n sprookjesachtige uitstraling die mij als liefhebber van sprookjesachtige films erg aanspreekt. Mooie muziek kan eenzelfde meerwaarde hebben, waarbij "The Piano" (1993) mij te binnen schiet en de al genoemde "Amelie" en "Alice" wat mij betreft ook hoog scoren. Ook kan een origineel gegeven mij een film doen onthouden, zoals bij "Groundhog Day" (1993) waarbij Bill Murray steeds blijft hangen in dezelfde dag en deze keer op keer herbeleeft. Kwalitatief geen bijzondere film, maar wel een boeiend gegeven.   

Voorwaarde dat ik écht door een film wordt gegrepen, is dat de film mij aan het denken zet en een diepgaand, liefst filosofisch thema heeft: over werkelijkheid tegenover fantasie, goed tegenover kwaad, de rol van toeval, de dood, het leven, liefde, (vergankelijkheid van de) tijd, eenzaamheid, niet begrepen worden, worstelen met (bijvoorbeeld ethische) dilemma’s etc.
Om door een film geraakt te worden, merk ik dat ik altijd sympathie en empathie voor de hoofdrolspeler moet voelen. Ik moet me in hem en zijn situatie kunnen inleven en liefst mezelf er (voor een deel) in herkennen.

Loners en einzelgängers

Toen ik op een dag mijn favoriete films op een rijtje zag, viel me op dat veel van de hoofdrolspelers een soort “loners” en einzelgängers zijn. Mensen die of van nature of door de omstandigheden (met een grote kans op frustratie!) ervoor hebben gekozen hun eigen weg te gaan en daarbij gezelschap plegen te vermijden. In mijn visie draait het hier om individualisten die op zoektocht zijn naar datgene wat volgens de Britse filosoof Alain de Botton (en daar ben ik het honderd procent mee eens) in feite elk mens in zijn leven hoopt te vinden: liefde, waardering en respect.

Dát zijn voor mij de mooiste verhalen en dat verklaart waarom een film mij raakt: gewooon omdat ze op en top menselijk en herkenbaar zijn. Ik word dan weer het kleine, spontane, emotionele jongetje van vroeger dat hartstochtelijk bezig was om sociaal contact te maken met de mensen om zich heen. Om gezien, gewaardeerd en geliefd te worden en om echt contact te maken zoals wij toch allemaal willen. Het jongetje ook dat kwaad werd als een klasgenootje gepest werd omdat die anders was en dus voor hem opkwam. Toen nog niet beseffende dat die kwaadheid vooral voortkwam uit herkenning bij het slachtoffer.

 

Ouders die niet van de "Samantha's" weg zijn te slaan

Samantha uit "Her" staat voor mij symbool voor het alternatief voor de toenemende eenzaamheid in de steeds individualistischer wordende maatschappij. Heel ironisch hierbij is de gedachte dat daar waar de ouders van nu zich mateloos kunnen storen aan de fixatie van hun pubers op hun mobiele telefoons, dezelfde pubers als ouders van straks zich over dertig jaar wel eens kunnen gaan beklagen over het feit dat hun ouders en de opa en oma van hun kinderen niet van de "Samantha's" zijn weg te slaan. "Samantha's" die ze nota bene zelf uit egoïstische motieven op een dag aan hun ouders cadeau hadden gedaan "omdat iedere senior ze heeft en het ook wel weer zo zijn voordelen heeft."

Ik ga alvast nadenken hoe ik mijn Samantha later ga noemen...     

 

Tonko

 

Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.