44. COLUMN FILOSOFIE BEWIJS VOOR BESTAAN GOD: Is God goed? (deel III)

(zie ook column 30; en columns 42 en 43)

ONDERWERPEN: PRIVÉ - FILOSOFIE - GOD - GOED EN KWAAD

 

Een ander argument van mijn filosofievriend voor de goedheid van God is van ontologische aard en stelt “dat bepaalde zaken in objectieve zin goed of kwaad zijn.” Een soort van natuurwet zeg maar.

Volgens hem kan deze niet anders dan van de eerste veroorzaker afkomen: God. Dat je hieruit kan concluderen dat God goed moet zijn, komt volgens mijn vriend omdat het kwade immers altijd secundair is ten opzichte van het goede. “Het kwade parasiteert als begrip namelijk op het goede net zoals bijvoorbeeld (…) chaos op orde.”

Dat is een aanname die je mag doen. Al komt die volgens mij, net als meer aannames, vooral voort uit een persoonlijke voorkeur. Bovendien vraag ik me af als je orde als goed beschouwt en chaos als kwaad en je bedoelt met secundair dat kwaad na goed komt (als reactie) of het dan klopt dat chaos altijd na orde komt. 
Ja, ik begrijp wel dat deze stelling voortkomt uit de tweede wet van de thermodynamica over de toenemende entropie (simpel gezegd dat vanuit orde - in een geïsoleerd systeem - entropie/wanorde/chaos ontstaat). Maar volgens mij wordt deze wet door creationisten verkeerd en in hun eigen voordeel uitgelegd, aangezien het begin van het heelal niet kan worden beschouwd als een geïsoleerd systeem terwijl dat een belangrijk uitgangspunt van deze wet is.

Ondanks dat ik in grote lijnen de tweede wet begrijp, kun je - eigenwijs als ik ben - volgens mij kijkend naar het heelal ook concluderen dat vanuit chaos soms ook weer orde ontstaat. Het is maar hoe je chaos en orde definieert. Heel simpel gezegd: zo was het heelal in het begin een zooitje met allemaal gassen, stoffen en elementaire deeltjes door elkaar en kwam er heel veel tijd later wat meer orde door het ontstaan van sterren, planeten, sterren- en zonnestelsels etc.

Maar afgezien van dit alles kan ik ook weer heel simpel denken: waarom moeilijk doen als het ook makkelijk kan? Creëer als Schepper gewoon alleen een objectief goed en geen kwaad en dan hoeven we deze hele discussie ook niet te voeren. Want met het creëren van een objectief goed en kwaad geef je mensen ook de mogelijkheid om voor het kwaad te kiezen. En wat is daar het nut van? Wordt het anders te saai of zo? Of is het een spelletje en "just for the fun"? Of is het allemaal misschien juist noodzakelijk om die harmonie in de kosmos tot stand te brengen?

Het volgende genoemde argument waarom God goed moet zijn en niet kwaad, is "dat wie diepgaande kennis heeft over het goede en kwade altijd het goede zal doen, omdat werkelijke kennis hierover tot het inzicht leidt dat kwaadaardigheid noodzakelijk op termijn zelfdestructief is."

Het is een prachtig uitgangspunt dat God met al Zijn kennis weet dat het goede op termijn altijd het kwade zal overwinnen. Maar zou de wereld er dan inmiddels niet een stuk mooier moeten uitzien? Of heeft dat met het begrip “op termijn” te maken?

Hoe graag ik dit ook wil geloven, vrees ik toch dat er genoeg voorbeelden zijn van mensen die voor het kwaad kiezen en er niet alleen goed mee wegkomen, maar er bovendien een prachtig leven aan over houden. Natuurlijk kun je daar als gelovige tegenin brengen dat je pas na je dood verantwoording aan God zult moeten afleggen en je dan tot de conclusie mag komen dat het kwaad op termijn inderdaad destructief blijkt te zijn. Toch is en blijft mijn steeds maar weer terugkomende vraag: als God bestaat en Hij is goed en goed overwint altijd over het kwaad omdat op termijn het kwaad zelfdestructief is, waarom bestaat het kwaad dan nog?

Om dit alles te kunnen begrijpen, kan ik niet om de voor mij voor de hand liggende conclusie heen dat zowel goed als kwaad in pure vorm niet bestaan. Want als er iemand zou zijn die alleen maar uit pure goedheid bestaat dan zou dat toch God moeten zijn. Maar waarom zou iemand die uit pure goedheid bestaat, excusez le mot, in godsnaam het kwaad willen scheppen? Dat gaat er bij mij echt niet in.

Alles wat geschapen is, komt van God. Dit zal elke gelovige onderschrijven. Dus ook het kwaad. De mens is volgens de bijbel geschapen naar Gods evenbeeld₁ en ik neem aan dat niemand zal ontkennen dat in ieder mens goed en kwaad zit. Dus waarom zou dat dan niet gelden voor onze Schepper. Als je van mening bent dat het kwaad niets (goeds) kan creëren, moet je dan ook niet het omgekeerde vinden: dat het goede niets kwaads kan creëren?

Maar dat is niet het geval. Wat is de logica daarachter? Het lijkt mij veel logischer te concluderen dat goed en kwaad bestaan - beide om wat voor reden dan ook geschapen door God - en dat iedereen blijkbaar de keus heeft, ook tijdens het creëren (!), waarvoor ze (het meeste) gaan. Overigens is deze keus natuurlijk niet zo zwart-wit. Maar globaal kun je vanuit de gedachtegang van een gelovige bij ieder mens op het moment van sterven wel een soort balans opmaken en kijken naar welke kant de weegschaal is doorgeslagen.
Vanuit hier kom ik bij mijn uiteindelijke eindconclusie dat goed en kwaad, om wat voor reden dan ook, blijkbaar bij elkaar horen en niet zonder elkaar kunnen.

De conclusie trekken dat God goed is, kun je tenslotte ook alleen maar doen bij de gratie van de aanwezigheid van het, door Hem zelf geschapen, kwaad. Zonder goed geen kwaad en vice versa. Zonder goed en kwaad ook geen harmonisch kosmos wellicht?

Dat deze discussie overigens al bestaat sinds de mens het begrip "God" kent, laat onderstaand argument zien van de Griekse filosooof Epicurus (341-270 v. Chr.). Of moet ik in plaats van “kent” “heeft verzonnen” zeggen? Wat mij doet denken aan die keer dat ik een poster zag van de Bond tegen het Vloeken waarop iets stond van “Vloek niet. Word geen naprater. Vloeken is aangeleerd.” Waarnaast iemand met stift had geschreven: “Geloof ook!”

Het argument van Epicurus:

"Wil God het kwaad voorkomen, maar kan Hij het niet? Dan is Hij niet almachtig.
Kan Hij het wel, maar wil Hij het niet? Dan is Hij kwaadwillig.
Kan Hij het wel en wil Hij het ook? Waar komt dan het kwaad vandaan?
Kan Hij het niet en wil Hij het niet? Waarom noemen we hem dan God?

Interessant ook om te vermelden, is dat volgens het Israëlitische geloof zowel goed als kwaad direct van Jahwe afkomstig zijn. Maar misschien berust deze hele discussie wel op een groot misverstand en wil de uitspraak van mijn filosofievriend dat God goed is helemaal niet zeggen dat er geen kwaad in Hem zit. Want anders had hij beter kunnen stellen: God is alleen maar goed. Ik hoor het graag van hem. Leuke discussie!

 

Tonko

Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.

 

₁ "En God zeide: Laat Ons mensen maken naar ons beeld, als onze gelijkenis, opdat zij heersen over de vissen der zee en over het gevogelte des hemels en over het vee en over de gehele aarde …" (Genesis 1:26) “En God schiep de mens naar zijn beeld; naar Gods beeld schiep Hij hem; man en vrouw schiep Hij hen.” (Genesis 1:27) “Wie des mensen bloed vergiet, diens bloed zal door de mens vergoten worden, want naar het beeld Gods heeft Hij de mens gemaakt”(Genesis 9:6).

 

Foto: Tonko