93. COLUMN ZU SPÄT ABER NICHT ZU SPÄT, CAMPAGNE SIMON WIESENTAHL CENTRUM, BERECHTEN LAATSTE NAZI-OORLOGSMISDADIGERS, VAKER DAN DAT KWAAD KWAAD BESTRIJDT, DEKT HET ELKAAR, ROL KATHOLIEKE KERK, ACTUALITEIT: Zu spät oder nicht zu spät, das ist die Frage

CAMPAGNE BERECHTEN LAATSTE NAZI-OORLOGSMISDADIGERS

 

Hoop op opsporing en berechting zestig oorlogsmisdadigers

“Spät aber nicht zu spät”, met deze slogan is het Simon Wiesentahl Centrum in Duitsland afgelopen week gestart met een postercampagne om de laatste onberechte oorlogsmisdadigers uit de Tweede Wereldoorlog berecht te krijgen.
Volgens berekening van de directeur, de Amerikaans/Israëlische nazi-jager Efraïm Zuroff, werkten er tijdens de Tweede Wereldoorlog ongeveer 6000 mensen in de concentratiekampen en doodscommando's waarvan men schat dat inmiddels 98% dood is. Van de 120 mensen die nog leven, zal ongeveer de helft door ziekte niet meer in staat zijn om terecht te staan en dus is de hoop op opsporing en berechting gericht op de overgebleven zestig personen.

Zu spät oder nicht zu spät, das ist die Frage.

 

Criminele daden verjaren nooit

Menigeen zal vinden dat je deze hoogbejaarde mensen (van minimaal 93 jaar) met rust moet laten omdat het al zo lang geleden is en het nu geen zin meer heeft; zu spät kortom. Ik heb een andere mening, maar wel een met gemengde gevoelens.
Dat ik het niet en nooit te laat vind, komt omdat in mijn ogen criminele daden nooit verjaren (vreselijk tenenkrommend woord overigens: zie column 10). Ik wil leven in een wereld waarin mensen die misdaden begaan en die ermee weg lijken weg te komen, de boodschap meekrijgen dat ze de rest van hun leven - liefst met zoveel mogelijk gewetenswroeging - in onzekerheid zullen blijven verkeren, omdat als de kans zich eenmaal voordoet ze alsnog gepakt en berecht zullen worden. Waardoor gerechtigheid uiteindelijk toch zal zegevieren.
Dat deze campagne anno 2013 nog steeds nodig is, geeft echter al aan dat we helaas niet in zo’n wereld leven. Anders waren alle oorlogsmisdadigers natuurlijk al lang opgepakt en veroordeeld.

 

Vaker dan dat kwaad kwaad bestrijdt, dekt het elkaar

Je kunt lang en kort discussiëren over de vraag waarom de mensheid na haar overwinning op Adolf Hitler’s Derde Rijk zo laks en lamlendig is geweest als het gaat om het aan- en oppakken van de betrokken oorlogsmisdadigers. Met als vervelend gevolg dat uiteindelijk slechts een klein deel hiervan voor de rechter verantwoording heeft hoeven afleggen voor de begane misdaden.
Maar ik denk dat een lange discussie overbodig is: zo lang het kwaad zich in en om ons heen bevindt en we ons realiseren dat kwaad kwaad behalve bestrijdt misschien nog wel veel vaker dekt, is het moeilijk zo niet ondoenlijk om alle schuldigen van oorlogsmisdaden op te sporen laat staan ze rechtvaardig te straffen.
Zo wisten bijvoorbeeld vele duizenden nazi-misdadigers na de oorlog te ontkomen door naar Latijns-Amerika te vluchten. Dat dit lukte, was ten eerste te danken aan de Katholieke Kerk die de nazi’s voorzag van de benodigde papieren en nieuwe identiteiten¹.

Wellicht onder het mom van “Heb uw naaste lief als uzelf”, al is het wel jammer dat de Katholieke Kerk dit gebod van Jezus iets minder scherp op het netvlies had toen de joodse medemens in de jaren daarvoor zo dringend om hulp verlegen zat. Dat de nazi’s niet aan naastenliefde dachten toen ze al die joodse mannen, vrouwen en kinderen een kogel door het hoofd schoten of hen de gaskamers in joegen moge duidelijk zijn, maar van de kerk had men toch misschien wat meer compassie mogen verwachten.
Tweede reden waarom de naar Latijns-Amerika gevluchte nazi’s uit de handen van justitie wisten te blijven, heeft te maken met het feit dat ze daar met open armen werden ontvangen door dictators die droomden van een carrière à la Hitler (maar dan met een Happy End uiteraard). Tegen de bescherming die zij de nazi-voortvluchtigen boden, viel weinig uit te richten.²

Een ander bekend voorbeeld van hoe men omging met oud-nazi’s is de geheime Amerikaanse Operatie Paperclip. Deze operatie had tot doel om aan het eind van de Tweede Wereldoorlog zoveel mogelijk Duitse wetenschappers die voor Hitler hadden gewerkt op te pakken en naar de Verenigde Staten over te brengen. Niet om ze te berechten, maar om ze te gebruiken voor hun eigen militaire doeleinden (of voor de ruimtevaart). De bekendste nazi-wetenschapper die met zijn gehele team van ingenieurs en geleerden zo’n voorkeursbehandeling kreeg in de VS was Wernher von Braun.³

 

Zu spät für Gerechtigkeit

Mij maakt het niet uit hoe oud en krakkemikkig misdadigers zijn: wie een misdaad heeft begaan, moet boeten.
Ongetwijfeld zal deze overtuiging mede zijn ingegeven door het feit dat ik niet gelovig ben. Als ik nou nog zou geloven dat alle nazi-oorlogsmisdadigers na hun dood de rest van de eeuwigheid mogen doorbrengen in een hel waarmee vergeleken Auschwitz een gezellig ontspanningsoord was, dan zou mijn wens (en haast) om misdadigers bij leven gestraft te zien wel een stuk minder zijn. Maar helaas geloof ik er meer in dat een nooit veroordeelde nazi-oorlogsmisdadiger als bijvoorbeeld wijlen “Engel des Doods” Jozef Mengele (kamparts in Auschwitz) opgelucht ademhaalde (?) toen hij na zijn dood in 1979 boven kwam en constateerde dat er helemaal niets was. Was für ein Gluck: zu spät für Gerechtigkeit! 

 

Tonko

Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.

 

¹ Pikant detail: bij deze vluchtroute, ook wel de rattenlijn genoemd, was ook de Amerikaanse veiligheidsdienst CIA betrokken.

² Eén keer wist de Israëlische geheime dienst eraan te ontkomen door nazi-kopstuk Adolf Eichmann in Argentinië te ontvoeren en hem over te brengen naar Israël. Waar hij vervolgens werd berecht en ter dood veroordeeld door ophanging in 1962. Pikant detail 2: in 2006 bleek uit documenten dat de CIA al jaren op de hoogte was van de verblijfplaats van Eichmann in Argentinië. Dat men hem met rust liet, kwam vermoedelijk uit angst voor onthullingen over het nazi-verleden van hoge politici in het door de Verenigde Staten gesteunde West-Duitsland.

³  Ook de Sovjet-Unie had Von Braun om dezelfde redenen graag ingelijfd, maar zij moesten het doen met zijn assistent,  Helmut Gröttrup. Ook van een aantal nazi’s die geen wetenschapper waren, is bekend dat zij voor de CIA hebben gewerkt. De bekendste daarvan is voormalig Gestapo-chef Klaus Barbie.