ONDERWERP: EUTHANASIE - MIJN MOEDER
Gillend gek
Mijn moeder van 86 is levensmoe, depressief en wil dood. Of toch weer niet. Dat verschilt per dag. Net als dat ze het ene moment roept dat ze naar een verzorgingstehuis wil terwijl ze de andere dag voor de zoveelste keer herhaalt dat ze in haar huidige woning wil sterven. Dan is ze weer eenzaam en mist ze gezelligheid om haar heen en dan geeft ze opeens weer aan dat ze genoeg sociale contacten heeft en dat ze altijd wat te doen heeft.
Mijn zus wordt er gillend gek van en kan soms zeer geprikkeld en geïrriteerd op onze moeder reageren als ze dit wispelturige gedrag vertoont. Ik stoor me er ook aan maar ben iets geduldiger omdat ik het meer probeer te zien in het licht van wat je in meer of minder mate kunt verwachten van een hoogbejaarde vrouw. Bovendien is het in de eerste plaats natuurlijk gewoon heel verdrietig en zielig voor onze moeder.
Mijn zus wordt er gillend gek van en kan soms zeer geprikkeld en geïrriteerd op onze moeder reageren als ze dit wispelturige gedrag vertoont. Ik stoor me er ook aan maar ben iets geduldiger omdat ik het meer probeer te zien in het licht van wat je in meer of minder mate kunt verwachten van een hoogbejaarde vrouw. Bovendien is het in de eerste plaats natuurlijk gewoon heel verdrietig en zielig voor onze moeder.
In feite gedraagt mijn moeder zich nu ongeveer hetzelfde als vroeger maar dan tien keer uitvergroot. Waar ze vroeger al onzeker, angstig, nerveus, druk (met praten, maar vooral in haar hoofd) en impulsief was, is ze dat nu in extreme mate. Alleen haar enorme vergeetachtigheid kun je gewoon toeschrijven aan de ouderdom. Waarbij het dan weer lastig is om in te schatten of met name haar beroerde korte termijngeheugen nou enkel en alleen voortkomt uit ouderdom of dat er meer aan de hand is en we ook te maken hebben met een beginnende vorm van dementie. Bij mijn vader begon het tenslotte ook zo en die bleek uiteindelijk de ziekte van Alzheimer te hebben.
Niet geschikt voor euthanasie
Mijn moeder heeft het afgelopen jaar meerdere keren gezegd dat het wel mooi is geweest en dat ze euthanasie wil. Ze heeft hiervoor al eens met haar huisarts en met iemand van de NVVE (Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde) gesproken.
Desalniettemin heb ik mijn moeder tot op de dag van vandaag (nog!?) niet als een serieuze kandidaat voor euthanasie beschouwd. En niet alleen maar omdat er in het geval van mijn moeder niet is voldaan aan de op dit moment in de euthanasiewet geldende voorwaarde dat er sprake moet zijn van een uitzichtloos en ondraaglijk lijden van de betreffende patiënt. Maar zelfs als de huidige euthanasiewet al zou zijn verruimd met de toevoeging dat euthanasie onder strikte voorwaarden ook toegankelijk is voor mensen die niet zozeer lijden om medische redenen, maar die - bijvoorbeeld om alle medische ellende juist voor te zijn - gewoon hun leven voltooid vinden, dan nog vind ik mijn moeder met haar impulsieve en wispelturige gedrag hiervoor niet geschikt.
Desalniettemin heb ik mijn moeder tot op de dag van vandaag (nog!?) niet als een serieuze kandidaat voor euthanasie beschouwd. En niet alleen maar omdat er in het geval van mijn moeder niet is voldaan aan de op dit moment in de euthanasiewet geldende voorwaarde dat er sprake moet zijn van een uitzichtloos en ondraaglijk lijden van de betreffende patiënt. Maar zelfs als de huidige euthanasiewet al zou zijn verruimd met de toevoeging dat euthanasie onder strikte voorwaarden ook toegankelijk is voor mensen die niet zozeer lijden om medische redenen, maar die - bijvoorbeeld om alle medische ellende juist voor te zijn - gewoon hun leven voltooid vinden, dan nog vind ik mijn moeder met haar impulsieve en wispelturige gedrag hiervoor niet geschikt.
Uit ervaring weet ik dat wat mijn moeder vandaag zegt, morgen weer anders kan zijn. En dat geldt ook voor het onderwerp euthanasie dat op dit moment toevallig weer even geen issue is.
Strikte voorwaarden
Wil ik hiermee zeggen dat ik tegen euthanasie ben of in elk geval tegen het plan om de euthanasiewet te verruimen? Nee en nee.
Zowel voor mensen waarbij medisch gezien sprake is van een uitzichtloos en ondraaglijk lijden als voor senioren die om allerlei redenen (verlies dierbaren, toenemende eenzaamheid, depressiviteit, lichamelijke kwaaltjes en afhankelijkheid etc.) helemaal klaar zijn en niet verder meer willen leven, vind ik dat in elke beschaafde samenleving de mogelijkheid tot euthanasie moet bestaan. Met daarbij wel de essentiële toevoeging dat alles valt of staat met de wijze waarop de “strikte voorwaarden” zijn ingevuld.
Zowel voor mensen waarbij medisch gezien sprake is van een uitzichtloos en ondraaglijk lijden als voor senioren die om allerlei redenen (verlies dierbaren, toenemende eenzaamheid, depressiviteit, lichamelijke kwaaltjes en afhankelijkheid etc.) helemaal klaar zijn en niet verder meer willen leven, vind ik dat in elke beschaafde samenleving de mogelijkheid tot euthanasie moet bestaan. Met daarbij wel de essentiële toevoeging dat alles valt of staat met de wijze waarop de “strikte voorwaarden” zijn ingevuld.
Lang leve de individuele vrijheid
Natuurlijk zou ik op het gebied van euthanasie een heel liberaal standpunt kunnen innemen van - gechargeerd gezegd - lang leve de individuele vrijheid, geef alle volwassenen in Nederland de zelfdodingspil van Drion en laat aan hen de keuze wat ze ermee doen (en heb er vertrouwen in dat het allemaal goed gaat). Maar dat vind ik net zo "verstandig" als tegen elke Amerikaan zeggen van hier heb je een wapen en maak zelf de keuze wanneer je ‘m gebruikt.
Wie mijn columns een beetje volgt, weet dat ik allesbehalve een aanhanger ben van het liberale principe waar bijvoorbeeld het kapitalisme en religie voor het grootste deel op zijn gestoeld: het wijdverbreide misverstand dat we in de basis allemaal ongeveer hetzelfde zijn en we dus ook in dezelfde mate vrij zijn in het maken van onze keuzes (zie columns 221 en 222). Of dat nou is tussen bijvoorbeeld arm en rijk (kapitalisme) of tussen goed/hemel en kwaad/hel (religie).
Wie mijn columns een beetje volgt, weet dat ik allesbehalve een aanhanger ben van het liberale principe waar bijvoorbeeld het kapitalisme en religie voor het grootste deel op zijn gestoeld: het wijdverbreide misverstand dat we in de basis allemaal ongeveer hetzelfde zijn en we dus ook in dezelfde mate vrij zijn in het maken van onze keuzes (zie columns 221 en 222). Of dat nou is tussen bijvoorbeeld arm en rijk (kapitalisme) of tussen goed/hemel en kwaad/hel (religie).
De hersenen van een psychopaat
Wie veel kennis heeft van de sterk uiteenlopende nature en nurture omstandigheden van de mens kan nooit beweren dat wij in de basis allemaal dezelfde keuzevrijheid hebben. Hooguit kun je daar verder geen moeite mee hebben omdat je een aanhanger bent van het principe van het recht van de sterkste.
Waarmee ik overigens absoluut niet wil beweren dat ik denk dat we in een volledig deterministische wereld leven waarin alles wat er gebeurt of nog gaat gebeuren al lang vaststaat. Maar wel denk ik dat je vanuit het biologisch determinisme kunt stellen dat je van iemand met bijvoorbeeld de hersenen van een psychopaat niet mag verwachten dat hij in de “keuze” tussen goed en kwaad dezelfde beslissingen neemt als die van een gemiddeld persoon.
Waarmee ik overigens absoluut niet wil beweren dat ik denk dat we in een volledig deterministische wereld leven waarin alles wat er gebeurt of nog gaat gebeuren al lang vaststaat. Maar wel denk ik dat je vanuit het biologisch determinisme kunt stellen dat je van iemand met bijvoorbeeld de hersenen van een psychopaat niet mag verwachten dat hij in de “keuze” tussen goed en kwaad dezelfde beslissingen neemt als die van een gemiddeld persoon.
Onomkeerbaar
Vanuit mijn toegelichte voorkeur voor socialisme boven liberalisme vind ik dat de overheid als taak heeft om op te komen voor de zwakkeren en kwetsbaren in de samenleving. En zeker als het om leven-en-dood-kwesties als euthanasie gaat, moet de overheid duidelijke randvoorwaarden creëren waardoor dit soort keuzes weloverwogen gemaakt kunnen worden en misbruik en misverstanden uitgesloten zijn.
Belangrijk hierbij is te beseffen dat voor veel mensen die euthanasie overwegen hetzelfde zal gelden als voor zelfmoordenaars waarover de zwaar depressieve dichter Rogi Wieg ooit zei: “De zelfmoordenaar wil niet dood, hij wil een ander leven.”
Belangrijk hierbij is te beseffen dat voor veel mensen die euthanasie overwegen hetzelfde zal gelden als voor zelfmoordenaars waarover de zwaar depressieve dichter Rogi Wieg ooit zei: “De zelfmoordenaar wil niet dood, hij wil een ander leven.”
Met dat belangrijke verschil dat bij potentiële zelfmoordenaars door de gemiddeld veel jongere leeftijd het leven op papier althans minder uitzichtloos is (of hoeft te zijn) dan bij senioren die met de gedachte aan euthanasie spelen. Eenvoudigweg omdat senioren meer te maken hebben met factoren die het leven niet alleen bemoeilijken maar die vooral onomkeerbaar zijn: de dood van dierbaren, de aftakeling van het lichaam, de grotere afhankelijkheid etc.
Niet leuk en eenzaam
Aansluitend op het bovenstaande geloof ik niet dat mijn moeder echt dood wil. Wel denk ik dat zij haar leven op dit moment met haar medische kwaaltjes, grotere afhankelijkheid en kleiner wordende wereld als niet leuk en eenzaam ervaart. Wat behalve verdrietig en pijnlijk ook wel begrijpelijk is.
Dit aangevuld met het besef dat het er de komende tijd niet beter op zal worden, leidt dit onvermijdelijk tot fases waarin gedachtes aan de mogelijkheid tot het laten uitvoeren van euthanasie in meer of mindere mate door het hoofd schieten.
Mocht mijn moeder in een redelijk stabiele fase terechtkomen waarin zij lang en heel consequent blijft aangeven en herhalen dat zij niet meer wil leven, dan ben ik - samen met mijn zus - de eerste die haar een vrijwillig gekozen levenseinde gunt. Waarbij ik dan mag hopen dat tegen die tijd de verruiming van de euthanasiewet al wettelijk is geregeld.
Mocht mijn moeder in een redelijk stabiele fase terechtkomen waarin zij lang en heel consequent blijft aangeven en herhalen dat zij niet meer wil leven, dan ben ik - samen met mijn zus - de eerste die haar een vrijwillig gekozen levenseinde gunt. Waarbij ik dan mag hopen dat tegen die tijd de verruiming van de euthanasiewet al wettelijk is geregeld.
Barmhartig
Als je erover nadenkt, blijft het toch eigenlijk te gek voor woorden dat we leven in een wereld waarin ik mijn kat uit pure liefde een spuitje kan laten geven op een moment dat hij op is, maar dat dat met mijn eigen moeder niet zo (makkelijk) gaat.
Ik vraag me hierbij ook af wat nou barmhartiger is: iemand een vrijwillig levenseinde gunnen of iemand tegen zijn/haar wil koste wat het kost in leven houden "omdat het leven een kostbaar geschenk van God is en we respect voor de waarde van het leven moeten hebben". Naar mijn mening tonen we juist respect voor de waarde van het leven door deze op een liefdevolle, waardige en barmhartige wijze te beëindigen op een moment dat daar vrijwillig en weloverwogen om wordt verzocht.
Ik vraag me hierbij ook af wat nou barmhartiger is: iemand een vrijwillig levenseinde gunnen of iemand tegen zijn/haar wil koste wat het kost in leven houden "omdat het leven een kostbaar geschenk van God is en we respect voor de waarde van het leven moeten hebben". Naar mijn mening tonen we juist respect voor de waarde van het leven door deze op een liefdevolle, waardige en barmhartige wijze te beëindigen op een moment dat daar vrijwillig en weloverwogen om wordt verzocht.
Tonko
Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten