NIPT - ETHIEK - FILOSOFIE - EEN WERELD ZONDER HOMOSEKSUALITEIT
Een paar dagen na het schrijven van mijn columns begon de EO met het uitzenden van de boeiende docuserie over dit onderwerp: "De laatste Downer".
Downsyndroomkinderen zijn bij de buren leuk
Hoe Vincent Bijlo of ieder ander er ook over mag denken (zie deel 1, column 236), maakt niet uit: feit is dat vroeg of laat de NIPT voor iedere zwangere vrouw toegankelijk zal zijn en Nederland en straks heel Europa en de wereld een samenleving gaan krijgen zonder mensen met downsyndroom.
Want ondanks dat de NIPT je een keuze biedt, blijkt het in de praktijk niet als een echte keuze te worden ervaren: bijna honderd procent laat bij een “positieve” uitslag de zwangerschap afbreken. Oftewel gechargeerd gezegd: downsyndroomkinderen zijn bij de buren leuk, maar zelf wil niemand ze hebben. Een trend die nu al in landen als Denemarken en IJsland in gang is gezet waar straks het downsyndroom gewoon niet meer bestaat.
Want ondanks dat de NIPT je een keuze biedt, blijkt het in de praktijk niet als een echte keuze te worden ervaren: bijna honderd procent laat bij een “positieve” uitslag de zwangerschap afbreken. Oftewel gechargeerd gezegd: downsyndroomkinderen zijn bij de buren leuk, maar zelf wil niemand ze hebben. Een trend die nu al in landen als Denemarken en IJsland in gang is gezet waar straks het downsyndroom gewoon niet meer bestaat.
NIPT is nog maar het begin
De NIPT is natuurlijk nog maar een begin, want in de (verre) toekomst zal het nog veel en veel verder gaan.
Zo twijfel ik er geen seconde aan dat de mens op een dag technisch zover zal zijn dat hij voorafgaande aan de geboorte van zijn kind precies kan aangeven wat hij wil. En dan praat ik niet alleen over de voorkeur voor het geslacht maar over het totaalpakket: van de hoogte van zijn gewone, sociale en emotionele intelligentie tot aan zijn uiterlijk (kleur ogen, haar, lichaamsbouw etc.), zijn talenten (creatief, muzikaal, sportief, communicatief, zakelijk etc.) en jawel - voor sommigen een taboe - zijn seksuele voorkeur.
De interessante vraag hierbij is waar een gemiddeld mens bij deze vrije keuze voor zal gaan. Ondanks dat smaken verschillen, vermoed ik zomaar dat in deze situatie vrijwel niemand zal kiezen voor een blind, doof, onaantrekkelijk, autistisch en/of laagbegaafd homoseksueel kind met downsyndroom. Een gemiddelde ouder zal gewoon gaan voor een heel slim, sociaal, aantrekkelijk heteroseksueel kind met vele talenten.
Zo twijfel ik er geen seconde aan dat de mens op een dag technisch zover zal zijn dat hij voorafgaande aan de geboorte van zijn kind precies kan aangeven wat hij wil. En dan praat ik niet alleen over de voorkeur voor het geslacht maar over het totaalpakket: van de hoogte van zijn gewone, sociale en emotionele intelligentie tot aan zijn uiterlijk (kleur ogen, haar, lichaamsbouw etc.), zijn talenten (creatief, muzikaal, sportief, communicatief, zakelijk etc.) en jawel - voor sommigen een taboe - zijn seksuele voorkeur.
De interessante vraag hierbij is waar een gemiddeld mens bij deze vrije keuze voor zal gaan. Ondanks dat smaken verschillen, vermoed ik zomaar dat in deze situatie vrijwel niemand zal kiezen voor een blind, doof, onaantrekkelijk, autistisch en/of laagbegaafd homoseksueel kind met downsyndroom. Een gemiddelde ouder zal gewoon gaan voor een heel slim, sociaal, aantrekkelijk heteroseksueel kind met vele talenten.
Een wereld zonder homoseksualiteit
Dit scenario doortrekkend durf ik gerust de stelling te verdedigen dat de kans bestaat dat op een dag niet alleen het downsyndroom zal zijn uitgestorven, maar ook homoseksualiteit.
Om de eenvoudige reden dat als een gemiddeld heteroseksueel stel het straks voor het uitkiezen heeft het niet alleen geen downsyndroomkind zal willen hebben maar ook geen homoseksueel kind (al is het alleen maar vanwege de wens om kleinkinderen te krijgen). Hooguit zullen vooral homoseksuele stellen hier anders over denken. Maar ook daarbij kan ik me voorstellen dat als je leeft in een wereld waarin homoseksualiteit steeds minder voorkomt je ook steeds minder geneigd bent om te kiezen voor een homoseksueel kind. Want een beetje ouder wil tenslotte gewoon een gelukkig kind dat lekker meegaat met de flow.
Uiteraard besef ik heel goed dat ik bij dit scenario van een wereld zonder homoseksualiteit uitga van een situatie waarin seksualiteit/de seksuele geaardheid (voor het grootste deel) bepaald wordt door de nature en homoseksualiteit dus aangeboren is. Ondanks dat de wetenschap wel steeds meer in die richting opschuift en het ook steeds meer wordt geaccepteerd dat homoseksualiteit in elk geval voor een deel erfelijk is, is er voorlopig meer onderzoek nodig om hierover definitief uitsluitsel te geven.
Om de eenvoudige reden dat als een gemiddeld heteroseksueel stel het straks voor het uitkiezen heeft het niet alleen geen downsyndroomkind zal willen hebben maar ook geen homoseksueel kind (al is het alleen maar vanwege de wens om kleinkinderen te krijgen). Hooguit zullen vooral homoseksuele stellen hier anders over denken. Maar ook daarbij kan ik me voorstellen dat als je leeft in een wereld waarin homoseksualiteit steeds minder voorkomt je ook steeds minder geneigd bent om te kiezen voor een homoseksueel kind. Want een beetje ouder wil tenslotte gewoon een gelukkig kind dat lekker meegaat met de flow.
Uiteraard besef ik heel goed dat ik bij dit scenario van een wereld zonder homoseksualiteit uitga van een situatie waarin seksualiteit/de seksuele geaardheid (voor het grootste deel) bepaald wordt door de nature en homoseksualiteit dus aangeboren is. Ondanks dat de wetenschap wel steeds meer in die richting opschuift en het ook steeds meer wordt geaccepteerd dat homoseksualiteit in elk geval voor een deel erfelijk is, is er voorlopig meer onderzoek nodig om hierover definitief uitsluitsel te geven.
Een wereld zonder gelovigen
Fantaserend over wat de verre toekomst ons zal brengen, durf ik zelfs nog een stap verder te gaan. In een wereld waarin straks “the sky the limit” is als het gaat om de keuzes voor het ongeboren kind, zullen steeds meer mensen gaan voor superintelligente kinderen. Hierdoor zal het aantal gelovige mensen in de loop der tijd gestaag afnemen.
Waarom? Omdat onderzoek heeft uitgewezen dat onder mensen met een hogere intelligentie (bijvoorbeeld wetenschappers) minder gelovigen zijn dan onder mensen met een lagere intelligentie.
Wat ik niet vreemd vind, aangezien slimmere mensen veel beter zijn in kritisch nadenken en doordenken en analyseren, waardoor ze ook meer kritische vragen stellen en minder snel genoegen nemen met onbevredigende antwoorden en drogredeneringen en dergelijke.
Om het scenario van een wereld zonder gelovigen enigszins te nuanceren: dit wil overigens nog niet zeggen dat hoogintelligente personen nooit gelovig kunnen zijn, maar het vergroot wel de kans op het zetten van steeds meer vraagtekens bij godsdiensten die gebaseerd zijn op eeuwenoude, door mensen geschreven, heilige boeken.
Om het scenario van een wereld zonder gelovigen enigszins te nuanceren: dit wil overigens nog niet zeggen dat hoogintelligente personen nooit gelovig kunnen zijn, maar het vergroot wel de kans op het zetten van steeds meer vraagtekens bij godsdiensten die gebaseerd zijn op eeuwenoude, door mensen geschreven, heilige boeken.
Wat is er erg aan een perfecte samenleving?
De interessante vraag bij dit alles is uiteraard wat er erg is aan een "perfecte" samenleving waarin “storende” factoren als lichamelijke en geestelijke ziektes, niet-voortplantende seksualiteit en lage IQ’s kunnen worden uitgesloten? De vraag is vooral interessant omdat we hiermee terechtkomen op het terrein van de ethiek: wanneer handelen we op de juiste wijze? En wat is goed en wat is slecht?
De filosofie over het verrichten van de juiste handeling
Voor filosoof Socrates draaide het bij het maken van de juiste keuze allemaal om kennis: wie de juiste kennis heeft, verricht de juiste handeling. Slechte handelingen komen meestal voort uit onwetendheid.
Een andere grote filosoof uit de Griekse Oudheid, Aristoteles, was van mening dat de deugd altijd in het midden ligt: de gulden middenweg. En om die te vinden zul je je verstand moeten gebruiken.
De Duitse filosoof Immanuel Kant was voorstander van de Jezus-variant: handel zoals je zou willen dat iedereen handelt in die situatie. Hij vond het onze plicht om goed te handelen.
De mening van de utilisten was ook niet ingewikkeld: het doel heiligt altijd de middelen. Aanhangers van de door de Britse filosoof David Hume in gang gezette ethische stroming utilitarisme redeneerden dat als je iemand moet doden om tien mensen te redden je dat vanzelfsprekend doet.
De Duitse Filosoof Friedrich Nietzsche daarentegen moest van al deze vormen van ethiek helemaal niets hebben. Hij wilde af van de volgzame, christelijke “slavenmoraal” en bedacht een nieuw soort moraal: het herenmoraal. Waar het bij de christelijke moraal draaide om medelijden, nederigheid en vergevingsgezindheid, ging het bij de herenmoraal juist om assertiviteit, adellijkheid en trots. Weg met zaken als vredelievendheid en gelijkheid en Lang Leve de agressie, meedogenloosheid en het zich onderscheiden van anderen!
Een andere grote filosoof uit de Griekse Oudheid, Aristoteles, was van mening dat de deugd altijd in het midden ligt: de gulden middenweg. En om die te vinden zul je je verstand moeten gebruiken.
De Duitse filosoof Immanuel Kant was voorstander van de Jezus-variant: handel zoals je zou willen dat iedereen handelt in die situatie. Hij vond het onze plicht om goed te handelen.
De mening van de utilisten was ook niet ingewikkeld: het doel heiligt altijd de middelen. Aanhangers van de door de Britse filosoof David Hume in gang gezette ethische stroming utilitarisme redeneerden dat als je iemand moet doden om tien mensen te redden je dat vanzelfsprekend doet.
De Duitse Filosoof Friedrich Nietzsche daarentegen moest van al deze vormen van ethiek helemaal niets hebben. Hij wilde af van de volgzame, christelijke “slavenmoraal” en bedacht een nieuw soort moraal: het herenmoraal. Waar het bij de christelijke moraal draaide om medelijden, nederigheid en vergevingsgezindheid, ging het bij de herenmoraal juist om assertiviteit, adellijkheid en trots. Weg met zaken als vredelievendheid en gelijkheid en Lang Leve de agressie, meedogenloosheid en het zich onderscheiden van anderen!
Leven in een eenheidsworst-wereld
Dat de grote filosofen uit onze geschiedenis al eeuwen hebben geworsteld met de belangrijkste ethische vraagstukken geeft aan dat het allemaal niet zo makkelijk is om te bepalen wat juist en goed is en wat niet.
Zo kunnen we bijvoorbeeld stellen dat vrijwel niemand van ons er iets op tegen zal hebben als we alle (met name ernstige) ziektes de wereld uit helpen. Maar als we daarbij bedenken dat een ziekte in feite niets anders is dan een vorm van afwijking zijn we het er dan ook over eens dat we zoveel mogelijk afwijkingen moeten zien te elimineren? Waardoor we straks kunnen leven in een eenheidsworst-wereld waarin iedereen lichamelijk en geestelijk super gezond is én uitzonderlijk slim én heteroseksueel.
Voor alle duidelijkheid: ik zit in elk geval niet op zo’n wereld te wachten en ik ben dan ook blij dat ik het niet zal meemaken. Al is het alleen maar omdat ik vind dat niet perfectie maar juist imperfectie ontroert (zie ook column 198). Maar ik ben er wel van overtuigd dat we stap voor stap die kant op gaan.
Alhoewel ik niet wil leven in een wereld waarin de onderlinge verschillen tussen mensen zoveel mogelijk verkleind dan wel opgeheven zijn, word ik ook niet bepaald blij van de harde wereld van nu. Ik zie om mij heen vooral een wereld waarin het menselijk ego overheerst en de strijd om het recht van de sterkste nog altijd veel belangrijker wordt gevonden dan de wil om onze onderlinge verschillen en afwijkingen te koesteren en te streven naar zaken als solidariteit, naastenliefde en compassie.
Hierbij ga ik graag met Socrates mee in de overtuiging dat veel van het slechte handelen van de mens óók voortkomt uit onwetendheid en/of het niet willen weten. Wie bijvoorbeeld niets weet van downsyndroomkinderen zal er waarschijnlijk een ander, harder oordeel over hebben dan ouders van een kind met downsyndroom: wat de boer niet kent, dat vreet hij niet.
Zo kunnen we bijvoorbeeld stellen dat vrijwel niemand van ons er iets op tegen zal hebben als we alle (met name ernstige) ziektes de wereld uit helpen. Maar als we daarbij bedenken dat een ziekte in feite niets anders is dan een vorm van afwijking zijn we het er dan ook over eens dat we zoveel mogelijk afwijkingen moeten zien te elimineren? Waardoor we straks kunnen leven in een eenheidsworst-wereld waarin iedereen lichamelijk en geestelijk super gezond is én uitzonderlijk slim én heteroseksueel.
Voor alle duidelijkheid: ik zit in elk geval niet op zo’n wereld te wachten en ik ben dan ook blij dat ik het niet zal meemaken. Al is het alleen maar omdat ik vind dat niet perfectie maar juist imperfectie ontroert (zie ook column 198). Maar ik ben er wel van overtuigd dat we stap voor stap die kant op gaan.
Alhoewel ik niet wil leven in een wereld waarin de onderlinge verschillen tussen mensen zoveel mogelijk verkleind dan wel opgeheven zijn, word ik ook niet bepaald blij van de harde wereld van nu. Ik zie om mij heen vooral een wereld waarin het menselijk ego overheerst en de strijd om het recht van de sterkste nog altijd veel belangrijker wordt gevonden dan de wil om onze onderlinge verschillen en afwijkingen te koesteren en te streven naar zaken als solidariteit, naastenliefde en compassie.
Hierbij ga ik graag met Socrates mee in de overtuiging dat veel van het slechte handelen van de mens óók voortkomt uit onwetendheid en/of het niet willen weten. Wie bijvoorbeeld niets weet van downsyndroomkinderen zal er waarschijnlijk een ander, harder oordeel over hebben dan ouders van een kind met downsyndroom: wat de boer niet kent, dat vreet hij niet.
Tonko
Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.
 |
Foto: Tonko
|
"Wie bijvoorbeeld niets weet van downsyndroomkinderen zal er een ander, harder oordeel over hebben dan ouders van een kind met downsyndroom..."
BeantwoordenVerwijderenIk heb het idee dat dit juist andersom is.
Vooral de laatste jaren worden we op TV geregeld getrakteerd op redelijk functionerende kinderen en volwassenen met Down.
De brede werkelijkheid is echter een stuk weerbarstiger.
Alle mensen met Down hebben behalve een geestelijke beperking ook fysieke problemen, dus ook die vrolijkerds op TV, al worden de gevolgen daarvan dan weer meestal niet getoond.
Dan heb ik het nog niet eens over die mensen met Down bij wie het een paar graadjes erger is. Ik heb een tijdje in een instituut voor meervoudig gehandicapten gewerkt en heb daar veel lelijks gezien.
Natuurlijk, Moeder Theresa zou het wel weten: dit lijden is er opdat wij zorg en troost kunnen geven.
Ik geloof echter dat moedwillig lijden veroorzaken immoreel en verwerpelijk is. (wie niet trouwens?)
En dat doe je als je ondanks de mogelijkheden dit te voorkomen een kind met Down geboren laat worden.
Dit alles ondanks dat ik van mijn inmiddels 40-jarige nicht houd en haar niet zou willen missen.
Over het verdwijnen van homoseksualiteit ben ik wat skeptischer.
Dat homoseksualiteit aangeboren is zou ik dan eerst wel aangetoond willen zien. Tot dusver is er geen bewijs voor.
Hoe kom je er trouwens bij om te veronderstellen dat een wereld waarin een deel van het leed verleden tijd is van mensen een eenheidsworst maakt?
Dat lijkt me echt onzin, wellicht afgeleid van bepaalde onheilspellende doemscenario's die ik ook wel voorbij heb zien komen in verschillende vormen van fictie.
Grenzen worden simpelweg verlegd.
Nog steeds kunnen we niet allemaal even hard de 100 meter lopen of even snel een cryptogram oplossen.
Zouden we echt opeens allemaal hetzelfde gaan eten, in dezelfde kleding gaan lopen en naar dezelfde muziek gaan luisteren?
Ik denk niet dat het redelijk is om dat te veronderstellen.
Dat we over bepaalde (politieke) zaken geen meningsverschillen meer zouden hebben is iets dat ik juist toe zou juichen, maar zelfs daar durf ik nauwelijks op te vertrouwen.
Eens, daarbij vraag ik me ten zeerste af of - stel dat homosexualiteit 100% genetisch is - ouders hier een keuze in willen maken. Zolang mensen verschillen van mening over geluk, gezondheid, belang van relaties, creativiteit, zullen er verschillende kinderen geboren worden. Ook eindeloze vrijheid levert geen eenheidsworst op. Maar niemand kiest idd voor een down-kindje, of een kind met een lekkende hartklep.
VerwijderenBedankt voor je uitgebreide reactie René! Natuurlijk heb je gelijk dat het allemaal gecompliceerd ligt.
BeantwoordenVerwijderenHet downsyndroom is er in alle soorten en maten en als je pech hebt krijg je een kind dat in de zwaarste categorie zit en dan is het een heel ander verhaal dan als je een downsyndroomkind hebt wat naar omstandigheden gewoon soepel door het leven gaat.
Toch zou ik persoonlijk niet snel een zwangerschap laten afbreken alleen maar omdat je leven er in meer of mindere mate gecompliceerder door gaat worden. Met "gewone" kinderen kan je leven er tenslotte ook een stuk gecompliceerder uit gaan zien dan je had verwacht. Je hebt tenslotte makkelijke downsyndroomkinderen en hele moeilijke "gewone" kinderen.
Bij het afbreken zul je dus nooit weten wat je allemaal aan liefde hebt gemist en dat lijkt me persoonlijk geen fijne gedachte om verder mee te leven.
Eenheidsworst is gechargeerd gezegd met een kern van waarheid. Ik denk zelf dat hoeveel afwijkingen je ook weghaalt, de mens altijd weer met nieuwe redenen (want het ego verdwijnt denk ik nooit) zal aankomen waarom de een toch meer waard is dan de ander (lees Animal Farm).
Dus qua leed zou het de wereld aan de ene kant een hoop ellende schelen als er bijvoorbeeld geen religies meer zouden zijn, maar aan de andere kant vrees ik dat de mensen dan wel weer wat anders gaan verzinnen om over te twisten. Wat dat betreft ben ik cynisch.
Nee, ik geloof niet dat er ooit een wereld zal komen waarin we haast geen meningsverschillen meer hebben omdat we zoveel op elkaar lijken, want botst het juist ook niet vaak tussen bijvoorbeeld ouders en kinderen die veel op elkaar lijken?
Ach, wat er ook op dit vlak allemaal nog gaat gebeuren maakt niet zoveel uit: ik maak het toch niet meer mee:-) groeten Tonko
Naar aanleiding van een artikel op Kennislink ben ik hier terechtgekomen. Ik ben moeder, een trotse moeder van een lief ondeugend meisje met Downsyndroom van vier jaar.
BeantwoordenVerwijderenPersoonlijk hebben wij niet laten testen omdat het ons niet uitmaakte of een van onze kinderen Down zou hebben. Gelukkig zijn die stellen er meer, naast stellen die laten testen omdat ze graag willen weten wat ze kunnen verwachten. Wat er daarna gebeurt, is wat mij zorgen baart.
Bij een positieve uitslag worden mensen overspoeld met negativiteit. U hoort mij echt niet zeggen dat een kindje met Downsyndroom opvoeden makkelijk is, maar dat is de opvoeding van mijn middelste zeker ook niet. En dan heeft hij geen "probleem."
Natuurlijk kunnen er medische problemen zijn en ik ken ook kinderen die het ouders erg lastig maken vanwege gedragsproblemen, zowel kinderen met als zonder Downsyndroom.
De maakbare wereld is ook niet een waar ik in wil leven en de hetze tegen Downsyndroom gaat veel te ver.
Onze kinderen kunnen veel, met de juiste stimulans en begeleiding. Ja dat kost geld, maar iemand die zijn lever kapot zuipt, of iemand die de gevangenis in en uit gaat ook.
Diversiteit is belangrijk, empathie en compassie ook. Er zijn zeer nare chromosoomafwijkingen waarbij kinderen ernstig lijden, bij Down is dat zeer zeker niet het geval in veruit de meeste gevallen.
Sterker nog, de kamer licht op als ze binnenkomt, ze weet mensen te raken door haar onbevangenheid en heeft een zeer goede neus voor iemands gemoedstoestand.
Het zou zijn en is echt een schande als er geen plaats meer is voor kinderen met Downsyndroom. Al dat geroep om vrije keuze.... in een samenleving met uitstervend Downsyndroom (ondanks dat mensen niet letterlijk gedwongen worden tot abortus) zullen ze zich toch onbewust of impliciet "gedwongen" voelen. Een samenleving waarin men "bang" is zelf op te moeten draaien voor bepaalde kosten omdat "dit had toch niet gehoeven...." of waarbij er geen voorzieningen zijn omdat er simpelweg te weinig mensen zijn die er gebruik van maken.
Ik zal alles doen wat ik als eenling kan om voor het voetlicht te brengen dat dit niet goed is