ONDERWERPEN: SEAWORLD STOPT MET FOKKEN ORKA'S
Als een Playboy zonder naakte vrouwen
Als tegenwicht tegen alle ellende van afgelopen week wil ik nog aandacht besteden aan het beste nieuws van de afgelopen periode: de Amerikaanse themaparkenketen Seaworld stopt met onmiddellijke ingang met het fokken van orka’s.
Vorig jaar had Seaworld al besloten om te stoppen met de beroemde orkashows. Vanaf nu wil Seaworld zich vooral gaan richten op het geven van voorlichting, het doen van wetenschappelijk onderzoek en het zich inzetten voor het behoud van de dieren.
Dat lijkt me een uitstekend plan, al klinkt Seaworld zonder orka’s en orkashows natuurlijk wel een beetje als een Playboy zonder naakte vrouwen. Dan maar geen Seaworld en Playboy denk ik dan.
Dat lijkt me een uitstekend plan, al klinkt Seaworld zonder orka’s en orkashows natuurlijk wel een beetje als een Playboy zonder naakte vrouwen. Dan maar geen Seaworld en Playboy denk ik dan.
Documentaire Blackfish (2013)
Het begin van het einde van Seaworld zoals wij het allemaal kennen, kondigde zich in 2013 aan na het verschijnen van de documentaire “Blackfish”. In deze documentaire waarin een kijkje wordt genomen achter de schermen van Seaworld, wordt duidelijk gemaakt wat ieder weldenkend mens al lang weet: orka’s horen thuis in de zee en niet in een pretpark.
Orka’s zijn hele sociale dieren die in groepen (“troepen”) leven die kunnen variëren van klein - met één familie: een mannetje, een paar vrouwtjes en hun jongen - tot zeer groot (ongeveer negentig orka’s) - met meerdere mannetjes, nog meer vrouwtjes en hun jongen.
Stel je toch eens voor dat je lekker in de zee rondzwemt met je familie/troep en dat je opeens van de een op de andere dag wreed uit dat fijne leventje wordt weggerukt door orkajagers die je onderbrengen in een pretpark waar je de rest van je leven moet verblijven in een zwembad waar je geacht wordt om voor je eten elke dag kunstjes te doen voor een enthousiast publiek.
Orka’s zijn hele sociale dieren die in groepen (“troepen”) leven die kunnen variëren van klein - met één familie: een mannetje, een paar vrouwtjes en hun jongen - tot zeer groot (ongeveer negentig orka’s) - met meerdere mannetjes, nog meer vrouwtjes en hun jongen.
Stel je toch eens voor dat je lekker in de zee rondzwemt met je familie/troep en dat je opeens van de een op de andere dag wreed uit dat fijne leventje wordt weggerukt door orkajagers die je onderbrengen in een pretpark waar je de rest van je leven moet verblijven in een zwembad waar je geacht wordt om voor je eten elke dag kunstjes te doen voor een enthousiast publiek.
Hoe aardig en lief de oppassers misschien ook tegen je mogen doen, zul je langzaam maar zeker steeds meer gefrustreerd raken. Gefrustreerd omdat je je familie en troep nooit meer terugziet, omdat je nooit meer lekker in de zee kunt rondzwemmen maar je daarvoor in de plaats veroordeeld bent tot een verblijf in zo’n klein flutbad en omdat je die stomme kunstjes ook wel zat begint te worden.
Wat "Blackfish" een overtuigende en geloofwaardige documentaire maakt, is dat de verhalen niet worden verteld door fanatieke milieuactivisten maar door voormalige orkajagers en -trainers die zich in de loop der tijd begonnen af te vragen of datgene waar zij mee bezig waren nou wel zo goed (voor de orka’s) was.
Wat "Blackfish" een overtuigende en geloofwaardige documentaire maakt, is dat de verhalen niet worden verteld door fanatieke milieuactivisten maar door voormalige orkajagers en -trainers die zich in de loop der tijd begonnen af te vragen of datgene waar zij mee bezig waren nou wel zo goed (voor de orka’s) was.
Terugkijkend op haar werk uit die tijd beseft een voormalig orkatrainster inmiddels dat alhoewel ze toen veel van orka’s dacht af te weten dat niet klopte. Ze wist helemaal niets van orka’s, ze wist alleen veel over hoe ze hen moest trainen. Waar ze zichzelf toen goed kon wijsmaken dat haar relatie met de orka’s was gebaseerd op iets sterkers dan alleen op het feit dat ze hen vis gaf, weet ze inmiddels niet meer of dat waar is.
Het ego en grote financiële belangen
Ook in deze boeiende documentaire komen thema’s aan de orde die zo kenmerkend zijn voor het gedrag van de mens en die als een rode draad door al mijn columns lopen.
Het ego en bijbehorende grote financiële belangen spelen een essentiële rol in de wijze waarop de leiding van Seaworld eenmaal geconfronteerd met vervelende feiten rondom (de behandeling en het gedrag van) de orka’s hierop bagatelliserend reageert. De feiten worden zonder blikken of blozen compleet ontkend of verdraaid.
Dat er doden zijn gevallen onder de orkatrainers tijdens de shows komt niet door de orka’s maar door fouten van de trainers. Dit is niet waar: de orka Tilikum die in de documentaire centraal staat omdat hij actief betrokken was bij drie incidenten waarbij een trainer werd gedood, vertoont duidelijk agressief en problematisch gedrag. Dat de oorzaak hiervan voortkomt uit frustratie en kwaadheid over zijn gevangenschap is niet ondenkbaar, zeker niet als je bedenkt dat orka’s in het wild nooit mensen aanvallen.
Dat alle mannetjes orka’s in gevangenschap gekrulde vinnen hebben komt niet door het gebrek aan ruimte want in de vrije natuur komen die gekrulde vinnen evenveel voor. Dit is niet waar: in het wild komen orka’s met gekrulde vinnen vrijwel niet voor.
Orka’s in Seaworld worden gemiddeld ouder dan orka’s in de vrije natuur. Dit is niet waar: orka’s in het wild kunnen 50 tot zelfs 80 jaar worden, in gevangenschap worden orka’s gemiddeld maar 25 tot 30 jaar.
Dat alle mannetjes orka’s in gevangenschap gekrulde vinnen hebben komt niet door het gebrek aan ruimte want in de vrije natuur komen die gekrulde vinnen evenveel voor. Dit is niet waar: in het wild komen orka’s met gekrulde vinnen vrijwel niet voor.
Orka’s in Seaworld worden gemiddeld ouder dan orka’s in de vrije natuur. Dit is niet waar: orka’s in het wild kunnen 50 tot zelfs 80 jaar worden, in gevangenschap worden orka’s gemiddeld maar 25 tot 30 jaar.
Willen geloven en cognitieve dissonantiereductie
Ook de sterke menselijke neiging om te willen geloven komt in ”Blackfish” duidelijk naar voren. De orkatrainers willen zo graag geloven dat wat ze doen goed is voor de beesten, terwijl de meesten diep in hun hart waarschijnlijk ook wel beseffen dat dat heel naïef is om te denken.
Wat ze doen is in feite een vorm van cognitieve dissonantiereductie. Ze hebben gekozen voor een baan als orkatrainer waar ze diep van binnen misschien wel gemengde gevoelens over hebben en dus proberen ze die vervelende gevoelens te verminderen door redenen te bedenken waarom hun keus wel degelijk de juiste is: de orka’s hebben hun echt nodig, de orka’s voelen echt een band met hen die veel verder gaat dan een band die alleen maar bestaat omdat de orka’s honger hebben en eten willen of omdat ze eenzaam zijn en contact zoeken.
De mens wil - tegen beter weten in - geloven, de mens wil zichzelf voor de gek houden omdat het zo gemakkelijker is om te (over)leven en te dealen met de realiteit van het dagelijks bestaan.
Wat ze doen is in feite een vorm van cognitieve dissonantiereductie. Ze hebben gekozen voor een baan als orkatrainer waar ze diep van binnen misschien wel gemengde gevoelens over hebben en dus proberen ze die vervelende gevoelens te verminderen door redenen te bedenken waarom hun keus wel degelijk de juiste is: de orka’s hebben hun echt nodig, de orka’s voelen echt een band met hen die veel verder gaat dan een band die alleen maar bestaat omdat de orka’s honger hebben en eten willen of omdat ze eenzaam zijn en contact zoeken.
De mens wil - tegen beter weten in - geloven, de mens wil zichzelf voor de gek houden omdat het zo gemakkelijker is om te (over)leven en te dealen met de realiteit van het dagelijks bestaan.
Rambam
Dat Seaworld nu gedwongen is om te stoppen is prachtig nieuws en ik hoop dat alle overige dierenpretparken waaronder “ons” eigen Dolfinarium Hardewijk snel zullen volgen.
Zoals het kritische VARA-programma Rambam onlangs al terecht in een aflevering stelden, is Dolfinarium net als Seaworld natuurlijk niets anders dan een soort circus waar de dolfijnen tegen betaling kunstjes doen. Daar verandert geen enkel snel geplaatst bordje met wat informatie over dolfijnen (om maar te kunnen voldoen aan de eis voor een dierentuin dat er sprake is van een educatief programma) iets aan.
We weten allemaal dat als de bezoekers van het Dolfinarium Hardewijk de dolfijnen op eenzelfde manier als alle dieren in dierentuinen te zien zouden krijgen - in dit geval rustig rondzwemmend in een grote bak met water - dat dan de bezoekersaantallen pijlsnel zouden kelderen. Het is de show, de entertainment die verkoopt en niet de zogenaamde educatie.
Wie trouwens nog een boeiende doch gruwelijke documentaire wil zien over de jacht in Japan op dolfijnen voor enerzijds de vleesindustrie en anderzijds het aan pretparken leveren van Flipper-achtige dolfijnen, moet "The Cove" (2009) eens bekijken.
Zoals het kritische VARA-programma Rambam onlangs al terecht in een aflevering stelden, is Dolfinarium net als Seaworld natuurlijk niets anders dan een soort circus waar de dolfijnen tegen betaling kunstjes doen. Daar verandert geen enkel snel geplaatst bordje met wat informatie over dolfijnen (om maar te kunnen voldoen aan de eis voor een dierentuin dat er sprake is van een educatief programma) iets aan.
We weten allemaal dat als de bezoekers van het Dolfinarium Hardewijk de dolfijnen op eenzelfde manier als alle dieren in dierentuinen te zien zouden krijgen - in dit geval rustig rondzwemmend in een grote bak met water - dat dan de bezoekersaantallen pijlsnel zouden kelderen. Het is de show, de entertainment die verkoopt en niet de zogenaamde educatie.
Wie trouwens nog een boeiende doch gruwelijke documentaire wil zien over de jacht in Japan op dolfijnen voor enerzijds de vleesindustrie en anderzijds het aan pretparken leveren van Flipper-achtige dolfijnen, moet "The Cove" (2009) eens bekijken.
Who are you kidding?
Ook in Dolfinarium zullen ongetwijfeld diverse trainers rondlopen die bewust dan wel onbewust druk bezig zijn met cognitieve dissonantiereductie omdat ze diep in hun hart wel weten dat waar ze mee bezig zijn eigenlijk fout is. Want wat voor orka’s geldt, geldt natuurlijk net zo goed voor hun kleine broertjes: dolfijnen horen thuis in de zee en niet in een of ander klein flutbad.
Wat voor mensen geldt, geldt net zo goed voor dieren: als je oprecht van ze houdt, laat je ze los. En dan kun je als trainer nog zo je best doen om jezelf wijs te maken dat de dolfijnen toch zo gelukkig ogen, maar laten we eerlijk zijn: who are you kidding? Een ieder die als dolfijn de keus voorgelegd zou krijgen tussen vrij zijn in de natuur of in gevangenschap kunstjes doen in een pretpark zou het wel weten.
Een voormalig trainster vertelt dat ze zich nu rot schaamt voor dingen die ze moest zeggen tijdens de shows in Seaworld, zoals bijvoorbeeld: “Nanu doet deze kunstjes niet omdat ze het moet, maar omdat ze het zelf wil.” Stap voor stap begon ze zich steeds meer af te vragen waarom ze daar was en wat ze met de dieren daar nou eigenlijk aan het doen waren.
Dit geeft mij hoop. Wellicht maak ik de dag nog mee dat ik een column kan schrijven over het verstandige besluit van het Dolfinarium Hardewijk om hun deuren te sluiten. Je bent een dierenliefhebber of je bent het niet.
Een voormalig trainster vertelt dat ze zich nu rot schaamt voor dingen die ze moest zeggen tijdens de shows in Seaworld, zoals bijvoorbeeld: “Nanu doet deze kunstjes niet omdat ze het moet, maar omdat ze het zelf wil.” Stap voor stap begon ze zich steeds meer af te vragen waarom ze daar was en wat ze met de dieren daar nou eigenlijk aan het doen waren.
Dit geeft mij hoop. Wellicht maak ik de dag nog mee dat ik een column kan schrijven over het verstandige besluit van het Dolfinarium Hardewijk om hun deuren te sluiten. Je bent een dierenliefhebber of je bent het niet.
Tonko
Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten